در صفين امام‏عليه السلام با دلاورى و قهرمانى و مواضع راستين خويش تجلّى‏وصف ناپذيرى داشت. او در اين هنگام شصت سال از عمرش مى‏گذشت‏ودر طول اين مدّت مصايبى بر او فرود آمده بود كه اگر يكى از آنها بركوهى سترگ فرود مى‏آمد، از هم مى‏پاشيد. امّا او رهبر استوارى بودوهميشه بر بلنداى كمال سير مى‏كرد و اوج مى‏گرفت.
تحركات امام در صفين گوشه‏اى از اين روح شگرف و ايمان راستين اورا نمودار مى‏كند. آن‏حضرت به معاويه نامه‏اى نگاشت كه : خود به نبردمن در آى و اين دو سپاه را از خونريزى و كشتار بر كنار دار. پس هر كدام‏از ما اگر ديگرى را كشت، خلافت از آنِ او باشد.
بدين شجاعت بنگريد كه چگونه آن‏حضرت، داوطلبانه حاضر است‏جان خود را فداى مسلمانان سازد امّا معاويه در پاسخ امام يك كلمه‏گفت : "من به نبرد با هماوردى متهور و شجاع علاقه ندارم". آنگاه به‏عمرو كه او را بر مبارزه با على تشويق مى‏كرد و مى‏گفت : على درباره توانصاف به خرج داده، نگريست وگفت : اى عمرو! شايد تو بدين مبارزه‏تمايل داشته باشى!
امّا عمرو بن عاص كه خود يكى از زيركان عرب و يكى از رهبران آنان‏در روزگار جاهليّت به شمار مى‏آمد ساده لوحانه تصميم گرفت به نبرد باامام بشتابد. پس امام‏عليه السلام بر او هجوم آورد همين كه خواست به اونزديك شود، عمرو خود را از اسب به زير انداخت و جامه‏اش را كنار زدو پاهايش را از هم گشود و عورتش را آشكار ساخت، امام نيز كه وضع اورا چنين ديد، چهره‏اش را برگرداند و عمرو از فرصت استفاده كرد وخاك‏آلوده برخاست و به سوى سپاهيان خويش دويد. ياران امام به آن‏حضرت‏گفتند : اى اميرمؤمنان! آيا آن مرد را رها كردى؟! فرمود : آيا او رامى‏شناختيد؟ گفتند : خير. فرمود : او عمرو بن عاص بود. با عورتش با من‏رو به رو شد و من رخ از او برگرداندم.(1)
در صحنه‏اى ديگر عروة بن داوود دمشقى به نبرد با امام‏عليه السلام پيشقدم‏شد. پس آن‏حضرت با ضربتى على وار او را به دو نيم كرد. نيمى به راست‏افتاد ونيمى به چپ. سپاه معاويه از ديدن اين منظره به لرزه افتاد. پس ازكشته شدن عروه، امام پيكر او را مورد خطاب قرار داد و فرمود :
"عروه! به سوى قوم خويش روانه شو و ايشان را بگو كه سوگند به‏خدايى كه محمّد را به حق برانگيخت من خود به چشم خويش آتش راديدم و اينك از پشيمانان هستم".(2)
سپس پسر عموى عروه به نبرد با امام در آمد امّا آن‏حضرت، او را هم‏به نفر قبلى ملحق كرد. در اين ميان معاويه كه برتلى ايستاده و نظاره‏گر اين‏نبردها بود. گفت : نفرين و ننگ بر اين مردان! آيا در ميان آنان كسى‏نيست كه اين مرد - على - را در حين مبارزه بكشد يا او را ترور كند و يا درهنگام برخورد دو سپاه و بلند شدن گرد و غبار او را از پاى در آورد؟!!
وليد بن عقبه به او پاسخ داد : خود به رويارويى او بشتاب كه توسزاوارترين كس در نبرد با اويى. امّا معاويه گفت : به خدا سوگند او مرا به‏نبرد خويش فرا خواند تا آنجا كه من از قريش خجل شدم. به خدا قسم من‏با او مبارزه نمى‏كنم.(3)
روزى معاويه با كسانى كه دوروبر او نشسته بودند از عدم مبارزه‏خويش با امام و نيز از كشف عورت عمرو در نبرد با آن‏حضرت، سخن‏مى‏گفت و در آنجا اظهار داشت :
"ترس و فرار از مبارزه با على بر كسى ننگ نيست"(4)
بدين گونه امام على‏عليه السلام كه در جنگهاى آغازين خود بر ضدّقريش‏وبخصوص بنى اميّه صحنه‏هايى قهرمانانه از خود به نمايش گذاشته بود،در اين ميدان نيز كه به عنوان خليفه اسلامى و فرمانده كل قواى سپاه اسلام‏انجام وظيفه مى‏كرد، دليريها و شجاعتهاى شكوهمندى آفريد.
اگر ما به عرصه نبرد صفين نگاهى افكنيم و ياران پيامبر را ببينيم كه‏گرداگرد رهبر خويش، حلقه زده‏اند و با عمرهايى پنجاه تا نود سال به‏مبارزه و نبرد مى‏پردازند، دچار حيرت و شگفتى مى‏شويم! اينان در واقع‏نخستين پرچمداران و طلايه داران اسلام و صاحبان درفش پر افتخاردعوت به توحيد در جهان و رهبران بلا منازع امّت محسوب مى‏شوند.سبحان اللَّه!! چه صفحه شكوهمندى است! چه انگيزه‏اى موجب شده تااين پيران سالخورده سپاهى ويژه به نام "كتيبة الخضراء" تشكيل دهند؟!و چه انگيزه‏اى در كار است كه اينان چنين دست از جان شيرين خودشسته‏اند؟! با كدامين انگيزه به ميدان آمده‏اند؟! حال آنكه اگر ايشان درخانه‏هايشان هم قرار مى‏گرفتند و به اين جنگ رهسپار نمى‏شدند، باز هم‏از تكريم و احترام آنان چيزى كاسته نمى‏شد!!
امّا مسأله حيثيت اسلام بود و اين پيران خود نسل قرآن بودند. آيا مگراين قرآن نيست كه مى تواند شخصيّت انسان را چنان شكل دهد و او راچنان بارآورد كه در سالهاى پيرى هم مبارزه كند و از ماديات پا فراترنهد؟ اينان در برابر ارتداد جاهلى مآبانه بنى اميّه از هيچ تلاش فروگزارنكردند و دل پيامبر را با فداكاريهاى كه بايد انجام مى‏دادند، شاد نمودند.
-------------------------------------------------
1) في رحاب أئمّة اهل البيت، ص‏168.
2) همان مأخذ، ص‏17.
3) في رحاب أئمّة اهل البيت، ص‏17.
4) همان مأخذ، ص‏173.
---------------------------------------
نويسنده : آية الله سيد محمد تقى مدرسى
مترجم : محمد صادق شريعت

نوشتن دیدگاه