آياتى كه درباره قدسيت حضرت زهرا عليهاالسلام و جايگاه والايش سخن گفته اند، بسيارند و در اينجا بعضى از آنها را انتخاب خواهيم كرد:
آيه اول:
خداى تعالى فرموده است: (انما يريد اللَّه ليذهب عنكم الرجس اهل البيت و يطهركم تطهيرا) (1) يعنى «خداوند اراده فرموده است كه پليدى را از شما اهل بيت دور سازد و به حقيقت پاك گرداند».
ضمن كسانى كه اين آيه مباركه شاملشان مى شود، حضرد فاطمه زهرا عليهاالسلام را شامل مى شود، بلكه آن حضرت محور آيه و اساس آن است... زيرا كه در مورد اهل بيت نبوت، نازل شده و ما را سخنى است با كسانى كه كوشيده اند تا بعضى از غير اهل بيت را ضمن اين آيه وارد كنند، و آنچه در اينجا برايمان مهم است اينكه حضرت زهرا در اين خطاب الهى، مورد نظر بوده... كه سنت، سبب نزول آيه را و اينكه در مورد چه كسى آمده، بيان كرده است.
مسلم در صحيح (2) خود آورده است كه اين آيه مورد بحث در مورد پنج تن نازل شده است: پيامبر صلى اللَّه عليه و آله و على و فاطمه و حسن و حسين عليهم السلام. در كتاب فضائل الصحابه باب فضائل اهل البيت. و اين حديث، معروف به حديث كساء مى باشد همچنان كه نزد اهل بيت پيامبر صلى اللَّه عليه و آله به آل عباء يا كساء مشهور شده و اين مطلب
مورد قبول همه ى مسلمين خصوصا در جامعه سودانى ما مى باشد و ما منابع بيشترى را كه تأكيد مى كنند حضرت پيامبر صلى اللَّه عليه و آله و على و فاطمه و حسن و حسين مقصود اين آيه هستند، ان شاءاللَّه در بحث هاى آينده براى شما بيان خواهيم كرد، ولى اينك اجازه دهيد كه در مورد آيه، تدبر نماييم و از خلال آن بر شخصيت حضرت فاطمه عليهاالسلام آگاهى يابيم.
تأمل كننده در كلمات آيه... به اين نتيجه مى رسد كه افراد مورد خطاب در اين آيه، كه حضرت فاطمه يكى از آنان مى باشد، مطهر و معصوم از هر پليدى هستند، كه صدر آيه اين مطلب را با قوى ترين ادات حصر بطور كلى يعنى «انما» آورده يعنى اين امر خاص گروه معين مشخصى است كه به غير از آنها متعدى نمى شود، سپس بحث از اراده الهى مى آيد كه در آيه: (انما يريد اللَّه...) ذكر شده است. كه اين، اراده خداى عزوجل است: (انما امره اذا اراد شيئا ان يقول له كن فيكون) (3) يعنى: «همانا كه امر او هر گاه چيزى را ارده كند، اين است كه به آن بگويد به وجود آى، و به وجود مى آيد». پس به هيچ روى خلاف اراده خداى تعالى ممكن نيست. اما رجس (يعنى پليدى) در لغت معنايش هر چيزى است كه انسان را آلوده سازد، خواه آلودگى ظاهرى باشد يا باطنى كه با گناه از آن تعبير مى شود... و رجس در اين آيه آلودگى و نجاست باطنى است به جهت شمول تكليف بر همگان و خصوصيتى نسبت به اهل بيت نيست تا اين آيه در حصر آن وارد شود و نفى رجس از اهل بيت را مؤكد سازد. بلكه براى بيان فضيلتى براى آنان آمده كه خداوند سبحانه و تعالى، آنان را به آن مخصوص گردانيده و در كتاب ارجمندش، از آن خبر داده است.
سپس تأكيد: (و يطهركم تطهيرا) مى آيد كه نگاه عميق به آيه ما را باز
مى دارد از اينكه يك لحظه در عصمت اهل بيت، كه در آن ذكر شده اند، شك كنيم، كه حضرت فاطمه دخت محمد صلى اللَّه عليه و آله از جمله آنان است و وى معصومه مطهره از هر پليدى ظاهر و باطن است، بشرحى كه تأكيد آن براى تو بيان خواهد شد.
آيه دوم:
گفتار خداى تعالى است: (قل لا اسئلكم عليه اجرا الا الموده فى القربى) (4) يعنى: «بگو از شما بر آن دستمزدى نمى خواهم جز مودت نسبت به خويشانم» خداوند سبحانه و تعالى دستمزد رسالت را مودت حضرت فاطمه زهرا قرار داده است زيرا كه آيه در مورد خويشان نزديك پيامبر نازل شده است كه عبارتند از على و فاطمه و حسن و حسين، آنگونه كه بزرگان حديث و تفسير آن را نقل نموده اند، مانند حاكم حسكانى حنفى در شواهد التنزيل ج 2 ص 130 و حاكم نيسابورى در المستدرك  (5) اين، عظمت و رفعت است... خداى تعالى رسالت برتر از همه رسالت ها را با مودت قربى، هموزن قرار داده است. حضرت فاطمه، به حق، شايسته اين نشانه الهى است و براى ما در تأكيد آن، قرار گرفتن آن حضرت ضمن آيات قرآن كريم، كفايت مى كند... اين پشتوانه اى است كه به مناقب و فضايل حضرت زهرا افزوده مى شود. و اينك به موارد ديگرى مى پردازيم.
آيه سوم:
گفتار خداى تعالى است: (فقل تعالوا ندع ابناءنا و أبناءكم و نساءنا و نساءكم و انفسنا و انفسكم ثم نبتهل فنجعل لعنت اللَّه على الكاذبين)  (6) يعنى: «بگو كه بياييد تا فراخوانيم فرزندانمان را و فرزندانتان و زنانمان را و زنانتان و خودمان را و خودتان، سپس دست به دعا برداريم و لعنت خداى را بر دورغگويان قرار دهيم».
ميان مسلمانان درباره ى اينكه آيه ى مزبور در حق اهل بيت است اختلافى نيست. زيرا كه آن، در روز مباهله با نصاراى نجران نازل شد و خداى تعالى حضرت پيامبر صلى اللَّه عليه و آله را مأمور ساخت كه همراه خود، حضرت على و فاطمه و حسن و حسين عليهم السلام را ببرد. پس اين آيه آمد، بنابر آنچه مسلم در صحيح خود، كتاب فضايل على بن ابيطالب  (7) بيان كرده و بدينگونه نيز حضرت فاطمه نماينده همه زنان امت و مباهله بمثابه تثبيت رسالت بوده است كه نظر به اهميت مسأله و عظمت آن در حركت اسلامى، حضرت پيامبر صلى اللَّه عليه و آله حضرت على و فاطمه و دو فرزندشان را براى مباهله در نظر گرفت و با اينكه آيه، نسائنا را به صيغه جمع آورده، ولى نمايندگى مقدس تنها بر عهده حضرت فاطمه بوده است و نه ديگر زنان و نه حتى همسران پيامبر صلى اللَّه عليه و آله پس اى خواننده عزيز، تأملى بفرما و با عقل خود حركت كن تا جايگاه حضرت زهرا و عظمت او را دريابى و گمان نكنم كه تو را ممكن باشد.
آيات ديگر:
خداى تعالى مى فرمايد: (ان الابرار يشربون من كأس كان مزاجها كافورا، عينا يشرب بها عباد اللَّه يفجرونها تفجيرا، يوفون بالنذر و يخافون يوما كان شره مستطيرا) يعنى: «نيكان از جامى كه مزاج آن كافور باشد، مى نوشند چشمه اى كه بندگان خدا از آن مى نوشند و آن را به حقيقت جارى ساخته اند. آنان ندر را وفا كرده از روزى بيمناكند كه سرش گسترده باشد»، تا آنجا كه خداى تعالى مى فرمايد: (ان هذا كان لكم جزاء و كان سعيكم مشكورا) (8) يعنى: «اين پاداشى براى شما باشد و تلاش شما مورد سپاس است». اين آيه ها درباره حضرت على و فاطمه و حسن و حسين، نازل شد بمناسبت داستان سه روز روزه دارى و صدقه دادن آنان در آن سه روز طعامشان را به مسكين و يتيم و اسير، در حالى كه خود شديدا بدان طعام براى افطارشان نياز داشتند. كه جمع زيادى از محدثان و مفسران گفته اند كه اين آيات در مورد اين چهار تن نازل شده اند كه زمخشرى در كشاف خود و فخر رازى در تفسير، از آن جمله اند. (9) نازل شدن اين آيات در حق حضرت على و فاطمه و حسن و حسين، سرچشمه ديگرى براى كرامت ها و جايگاه آنان نزد خداوند است... زيرا كه آفريدگار جل و علا از بلنداى عظمت خود آنان را مورد خطاب قرار داده است با صيغه امرى كه آن را قطعى ساخته و صادر فرموده است: (فوقاهم اللَّه شر ذلك اليوم و لقاهم نضره و سرورا، و جزاهم بما صبروا جنه و حريرا) يعنى: خداوند، شر آن روز را از آنان بازداشته و به آنان شادابى و شادمانى عنايت فرموده و بسزاى صبرشان، بهشت و حرير پاداششان داده است. تا آخر آيات كه حقيقت حضرت فاطمه زهراست و اين، منزلت آن حضرت نزد خداوند مى باشد.
در بيان همه آنچه درباره حضرت زهرا در قرآن آمده است سخن به درازا مى كشد كه يكى از علماء آياتى را كه در فضيلت حضرت فاطمه و اهل بيت نازل شده اند، جمع نموده كه بالغ بر «258» آيه از قرآن كريم است، با وجود اين، اگر غير از آيه تطهير و آيه مباهله، نازل نمى شد، همان ها به عنوان موعظه براى كسانى كه ايمان دارند، كفايت مى كرد، كه اين، قرآن عظيم است كه در كتابى حفاظت شده از جانب خداى بلند مرتبه و ستايش شده نازل شده است.
----------------------------------------------
1. سوره احزاب، آيه: 33.
2. صحيح مسلم، ج 4، ص 1883 حديث 61.
3. سوره يس، آيه ى: 82.
4. سوره شورى، آيه: 23.
5. مستدرك حاكم ج 3 ص 172، همچنانكه سيوطى نيز آن را در احياء الميت ص 8، و زمخشرى در تفسير الكشاف خود ج 4 ص 172، و فخر رازى در تفسيرش ج 27 ص 166، و السيوطى در الدر المنثور، ج 7 ص 348، و قندوزى حنفى در ينابيع الموده ج 2 ص 325 حديث 942 و بخارى و ديگر منابع آورده اند.
6. سوره آل عمران، آيه: 61.
7. اين مطلب در مستدرك الصحيحين حاكم ج 3 ص 150 و فضائل احمد بن حنبل ج 2 ص 776 حديث 1374 نيز آمده است.
8. كشاف ج 4 ص 535- 536، اسد الغابه ابن اثير شافعى ج 5 ص 530- 531، و شواهد التنزيل حاكم ج 2 ص 300- 302، الدر المنثور سيوطى ج 8 ص 371 و ديگر منابع.
9. سوره نجم، آيه: 3- 4.
-------------------------------------
نویسنده: عبدالمنعم حسن سودانى
مترجم: سيد حسين محفوظى موسوى

نوشتن دیدگاه