تحقيقات انسان شناسان نشان می دهد که قبايل بدوی قبل ازشکار، پيش ازخرمن، قبل ازآغازمراسم جادوگری، يا درارتباط با مراسم قربانی با هدف  آرام کردن خدایان خشمگين روزه می گرفتند .

مقصود ازروزه گيری گاهی افزايش حاصلخيزی زمين وباردهی بيشترمحصول بود ه است ودرفصل بهار روزه گرفته می شد. سرخ پوستان آمريکا بخاطردفع آفت وفبايل سرخ پوست مکزيکی و اينکاهای اهل پرو روزه می گرفتند تا دل خدايان خود را بدست آورند. دربين مصريان باستان روزه قبل ازاعياد مذهبی گرفته می شد ولی جنبه ی اجباری نداشت. آسوری های وبابلی برای توبه  ازگناه روزه می گرفتند.

درميان طرفداران مذاهب شرقی، هندوان، پيروان کنفوسيوس، تائوئيست ها وبودائيان بخصوص درتبّت روزه می گيرند. ازديدگاه بودائيان تبت، روزه بايد منجربه شرايط بی حرکتی شود که نمادی است ازمرگ يا حالت قبل ازتولد.

در"جينسيم" روزه، همراه با دعا وديگرمراسم مذهبی، فرد را ازعالم خاکی جدا می کند وبه او مدد می رساند که به حالت فراروی يا تصعيد برسد. دربين بودائيان، گاهی روزه به منظوری خاص قبل وبعد ازانحام مراسمی مقدس گرفته می شود. مثلاً راهبان بودائی دربسياری ازمناطق درروزهای معينی روزه می گيرندو با لحنی آهسته وزمزمه وار به گناهان خود اعتراف می کنند. سادوها (روحانيون هندو)، به بهانه های مختلف چه دردورانهای خوشی وچه ناخوشی، رزوه می گيرند وبدنيوسيله برای خود کسب اعتبارمی کنند

بر مبنای معتقدات ادیان ابراهیمی نیز از جمله عباداتی که خداوند آن را بر تمام  ادیان الهی پیش از اسلام هم واجب کرد روزه است چنانکه در آیه 183 سوره بقره به صراحت این موضوع را تاکید می کند که روزه برشما واجب شد همانطوری که بر پیشینیان واجب گردید در همین رابطه حضرت علی (ع) نیز می فرمایند روزه عبادتی است قدیمی که خدا هیچ قومی را از آن معاف نکرده است (1)، جالب است بدانیم امام صادق (ع) می فرمایند کتابهای بزرگ آسمانی مثل تورات و انجیل ،زبورو صحف در ماه رمضان نازل شده اند .(2)

در ادیان مختلف زمان و کیفیت احکام روزه تفاوتهائی با هم دارند بر همین اساس در ادامه این نوشتار روزه را هر یک از ادیان مورد توجه قرار می دهیم .

مسیحیت

اناجیل (متی ،لوقا،پولس،مرقس)روزه گرفتن را سبب استواری ، پاک سازی و ریاضت روح میدانند، روزه مشهور مسیحیان روزه پیش از عید فصح(پاک)است.روزه در مسیحیت در زمان و بر اساس قوانین مذهبی انجام نمیشود و پیروان این دین آزادند تا در هر زمان به طور انفرادی یا دسته جمعی برای یک روز یا روزهای متعدد روزه بگیرند هدف از روزه داشتن را نیز تواضع برای تقرب بخدا وطلب هدایت او می دانند مسیحیان اعتقاد دارند روزه باعث میشود تا یاد بگیرم از خودخواهی انسانی دوری کنیم و از خود گذشتگی داشته باشیم.

خالی از فایده نیست که بدانیم درآئین های مسیحی ایام روزه داری  با هم تفاوتهائی دارد این تفاوتها به سه دسته تقسیم میشود.در آئین کاتولیک روزه چهارشنبه خاکستر و نیز جمعه الطلیب را روزه میگیرند روزه گرفتن در سایر جمعه ها اختیاری است .ارتدکس شرق اینان دوره های مختلفی مثل روزه معراج مریم ،میلادمسیح و تمام روزهای چهارشنبه و جمعه مگر انکه مانعی باشد روزه میگیرند درپروتستان روزه به خود افراد ،کلیساهاو سازمان یا جوامع بستگی دارد.

یهودیت

درآئین یهود سه راه متعارف برای تقرب بخدا و کسب رحمت او وجود دارد که عبارتند از روزه ،دعا و صدقه .بر این اساس دریهودیت هدف از روزه داشتن نزدیکی به خداست و در این میان روزه یوم کیپور به عنوان روزه بزرگ و مهم‌ترین روزه در آیین یهود شمرده میشود.روزه یوم کیپوریا روزه توبه مهم‌ترین واقعه مذهبی یهودیان در طول سال است؛ روزی که تمام اقشار یهودی آن را گرامی می‌دارند، زیرا در این روز گناهان بخشوده می‌شوند. سایر روزه‌های واجب آیین یهود به مناسبت‌های مختلف تاریخی و بلایایی که بر قوم آن‌ها نازل شده است، گرفته می‌شود، مانند روزه استر که چون در زمان خشایار شاه، یعنی حدود ۲۳۰۰ سال پیش عده‌ای نقشه قتل‌عام یهودیان را کشیدند و یهودیان به رهبری یکی از پیامبران خود توبه کردند لذا به یادبود این اتفاق روزه استر وضع شده روزه استرمثل روزه مسلمانان از سپیده‌دم تا غروب آفتاب است.

ریاضت بودایی  یا فلسفه یوگى (هند )

به عقیده هندوان ، دستیابى به حقیقت یا اتحاد با خداى توانا از طریق یوگا (Yoga) یعنى یوغ نهادن حاصل مى شود. یوگا به ریاضتهاى سخت و طاقت فرسا دلالت مى كند و معمولا با نشستن آرام و پیوسته به شكل چهار زانو و همراه با تاءمل انجام مى گیرد، اما شیوه هایى دیگر نیز معمول است ، مانند ایستادن ، وارونه ایستادن ، خم شدن و آویختن دستها و زیستن بر روى تختى كه در سراسر آن میخهاى تیزى سر بر آورده است . این عملیات چه بسا براى دهها سال ادامه یابد و با مشقتهایى دیگر مانند در پیش رو نهادن آب و تشنه به سر بردن همراه باشد. (3)

با آنكه هدف از ریاضت وصول به حقیقت است ، گاهى كشف و كراماتى را پدید مى آورد. یوگى (Yogin) معمولا آن امور را مانع كمال خود مى داند و بسیار مى شود كه به آن خوارق عادت ابدا توجهى نكند و از اظهار آن روى بگرداند.

حبس دم به گونه اى است كه بر اثر تمرینهاى سخت تنفس كاهش مى یابد و یوگى در طول سال به چند نفس بسنده مى كند. همچنین ضربان نبض و سایر كارهاى بدن را مى توان با یوگا در اختیار گرفت . در همه این حالات بدن شیوه هاى نوى را بر مى گزیند و زنده مى ماند. چه بسا یك یوگى را به مدت شش ماه دفن كنند و پس از این مدت قبر او را بشكافند و او را بیرون آورند و وى با یك بار تنفس زندگى را از سر گیرد. تواناییهاى دیگرى نیز براى برخى از آنان میسر مى گردد، مانند رهایى از جاذبه زمین ، متوقف كردن قطار، به جوش آوردن آب با یك نگاه و غیره . (4)

دانشمندان مغرب زمین به تكرار، آزمایشهاى علمى گوناگونى روى یوگیان انجام داده و واقعى بودن این حالات را به اثبات رسانده اند. از جمله یك هیاءت علمى فرانسوى به رهبرى دكتر بروس (Brosse) در 1936 تحقیقات و آزمایشهایى در باب یوگیان انجام داد و دستاوردهاى خود را منتشر كرد. (5)

_____________________________________________________

1-جوامع الجا مع ،ج1ص 103

2-تفسیر ادبی قران ،خواجه عبدالله انصاری،حبیب الله اموزگارج1ص73

3-. پاشایى ، ع .، بودا، تهران : كتابخانه طهورى ، 1347.

4-حكمت ، علي اصغر ، تاريخ اديان ، تهران : انتشارات ابن سينا ، 1345

5- زرین كوب ، عبدالحسین ، در قلمرو وجدان ، تهران : انتشارات سروش ، 1375