حسين على پور
بيان ارتباط غيبت با ترس از كشته شدن اين است كه گر چه خداوند متعال قادر است هر زمان كه بخواهد حضرت ولى عصر(عليه السلام)را بر تمام حكومت هاى موجود غالب گرداند، امّا چون جريان امور در اين جهان بر اساس اصل اسباب و مسبّبات قرار دارد،
تا اسباب ظهور از راه هاى معمولى و مناسب فراهم نشود، قيام آن حضرت به تأخير خواهد افتاد و اگر پيش از فراهم شدن مقدّمات لازم و ضرورى، آن حضرت ظاهر شود، از گزند دشمن در امان نخواهد بود; همان طور كه اگر پيامبر اكرم نيز در آغاز بعثت در مكه، دست به جهاد و مقابله مستقيم با مشركين مى زدند موفقيّتى نصيب آن حضرت نمى شد و احياناً با خطراتى نيز مواجه مى شد.
اينك اين سؤال مطرح مى شود كه چرا آن حضرت مانند امامان قبل از خود ظاهر نمى گردد كه يا با پيروزى، دين حق را حاكم گرداند و يا اين كه مانند نياكان خويش در راه خدا به شهادت برسد؟
در پاسخ بايد بگوييم كه هر كدام از پيامبران خدا و اوصياى آنان داراى مسئوليّت و وظيفه خاصّى بودند كه بايد آن را به گونه اى شايسته انجام مى دادند. از آن جا كه حضرت مهدى(عليه السلام)آخرين حجت و ذخيره خدا در زمين است، وظيفه اى بسيار مهمّ و سنگين بر عهده دارد و آن تحقق بخشيدن به اهداف تمام پيامبران الهى است كه بايد با برقرار كردن صلح و صفا و عدل و داد و امنيّت عمومى در سراسر گيتى، انسان ها را زير پرچم افتخارآميز اسلام جمع نمايد و همه را به سوى دين توحيد و يكتا پرستى فرا خواند و تمام احكام قرآن كريم را به عنوان آخرين دستور العمل كامل از طرف خدا، اجرا كند و راه سعادت و كمال را به همگان بياموزد.
واضح است كه اجرا كننده يك چنين برنامه عمومى بايد در شرايطى قيام كند كه موفقيت و پيروزى براى وى حتمى و مسلّم باشد و هيچ امرى نتواند مانع پيشبرد اهداف او باشد. همچنين براى نزول امدادهاى غيبى و نصرت خداوند از نظر حكمت الهى مانعى نباشد.
بنابر اين، اگر برنامه آن حضرت، قبل از حصول شرايط لازم، آغاز گردد و هدف وى كه حاكميّت بخشيدن به دستورات اسلام و قرآن است محقق نشود، نقض غرض مى شود. پس بايد دنياى بشريّت در انتظار تحقّق وعده هاى خداوند بماند.
بديهى است تا خداوند اجازه نفرمايد و زمينه و شرايط لازم براى ظهور آن حضرت و غالب شدن دين حق بر ساير اديان محقق نشود، غيبت آن بزرگوار به طول خواهد انجاميد.
اين جا است كه بايد پيروان مكتب آسمانى قرآن و ارادتمندان به اهل بيت وحى و نبوت تمام توان خويش را در اعتلاى فرهنگ دينى مردم به كار گيرند و انسان ها را به ضرورت اقامه قسط و عدل در جامعه به رهبرى انسانى كامل و معصوم و مؤيّد از طرف خداوند توجه دهند، تا شرايط لازم براى نجات تمام مردم ستمديده جهان به دست توانمند حضرت مهدى(عليه السلام) فراهم گردد.
از سوى ديگر بايد دانست كه وظيفه و مسئوليت حضرت مهدى(عليه السلام) از جهاتى با وظايف ائمه قبل از آن حضرت فرق مى كند كه هر يك از آن جهات ايجاب مى كند كه آن حضرت خود را از مواجه شدن با خطرات جدّى حفظ كند و منتظر امر خداوند متعال براى ظهور و حاكميت بخشيدن به قانون هميشه جاويد اسلام و قرآن باشد.
اينك براى روشن شدن مطلب به دو نمونه از مواردى كه زندگانى و مسئوليت حضرت مهدى(عليه السلام) با ساير ائمه(عليهم السلام)تفاوت دارد اشاره مى كنيم:
اول: احتمال خطر كشته شدن
دوم: رهايى از بيعت ستمگران
جهت اول: با توجه به اين كه حضرت مهدى(عليه السلام) آخرين امام و پيشواى معصوم از اهل بيت پيامبر(عليهم السلام) است، اگر در غير وقت مناسب و قبل از حصول زمينه و شرايط براى پيروزى حتمى در اجتماع ظاهر شود، با خطر كشته شدن از طرف دشمن مواجه مى گردد. در اين صورت علاوه بر اين كه نقض غرض در تحقّق بخشيدن به اهداف انبيا(عليهم السلام) و حاكميّت دين حق بر ساير اديان لازم مى آيد، خسارت عظيم و جبران ناپذير فقدان آخرين حجت خدا را نيز به دنبال دارد. چنين خسارتى در شهادت امامان قبل از آن حضرت وجود نداشت. زيرا هر كدام از ائمه قبل از آن حضرت كه با جريان شهادت روبرو مى شد، مى دانست كه بعد از وى امام و حجت معصوم ديگرى هست و زمين خالى از حجت نمى شود; از اين رو، در صورت لزوم در راستاى انجام وظيفه تا سرحدّ شهادت در راه خدا پيش مى رفت. مانند حضرت امام حسين(عليه السلام) كه در ميدان كربلا به تنهايى در مقابل انبوه لشكريان كفر استقامت نمود و ذرّه اى انعطاف در مقابل دشمن نشان نداد. زيرا به خوبى مى دانست كه با شهادتش دشمن رسوا خواهد شد و طولى نخواهد كشيد كه مقدّمات نابودى و اضمحلال قدرت طاغوتى دشمن نيز فرا خواهد رسيد. آن حضرت مى دانست كه امام و حجت خدا پس از او، مى ماند و پرچم هدايت را به نحو عالى به دوش خواهد كشيد و در مركز حكومت ظالمانه دشمن، پايه هاى كاخ طاغوتى وى را متزلزل مى سازد. لذا در آخرين لحظات زندگانى خويش كه اسرار امامت را به فرزند عزيز و گرامى اش امام سجاد(عليه السلام)تحويل مى دهد، آن حضرت را از عاقبت كار خبر داد و امر به صبر و استقامت فرمود و موقعى كه امام سجاد(عليه السلام)خواست به يارى آن حضرت بشتابد، امام حسين(عليه السلام) به حضرت امّ كلثوم(عليها السلام) فرمودند كه او را از رفتن به ميدان باز بدار; مبادا كشته شود و زمين از آل محمّد(عليهم السلام) خالى بماند(1).
امّا زندگانى امام عصر(عليه السلام) با زندگانى ساير ائمه(عليهم السلام) فرق اساسى دارد. زيرا وى بر اساس فرمايشات پيامبراكرم(صلى الله عليه وآله وسلم)و آباى گرامى خويش مى داند كه آخرين حجت و ذخيره خدا در زمين است و مى داند كه زمين بدون حجت خدا قابل سكونت و زندگانى نيست كه «لو بقيت الأرض بغير إمام لساخت(2); اگر زمين بدون امام و حجت بماند، هر آينه خراب خواهد شد».
بنابر اين، موضوع اين نيست كه امام(عليه السلام) از ترس جان و خوف از مرگ، اختفا و غيبت را انتخاب نموده باشد; بلكه وى به حكم اين كه واسطه فيض بين خدا و مخلوقات است، سزاوار است كه نقش حياتى خويش را براى تداوم فيض خداوند به مخلوقات ايفا كند و جان خويش را از هر نوع خطرى در امان بدارد تا زمينه و شرايط كافى براى محقق شدن وعده خداوند كه مى فرمايد: «وَاَشْرَقَتِ الاَْرْضُ بِنُورِ رَبِّها»(3) فراهم شود و زمين به نور وجود آن حضرت روشن گردد و كاروان بشر در پرتو هدايت و ارشاد آن بزرگوار، راه سعادت وكمال را بپيمايد و به سوى خدا هدايت شوند. آن وقت است كه به واسطه ظهور حضرت مهدى(عليه السلام) دين حق بر ساير اديان غالب شده و زمين با حاكميت دين خدا، از قسط و عدل پر خواهد شد.
جهت دوم: از موارد تفاوت برنامه هاى عملى حضرت مهدى(عليه السلام) با ساير ائمه(عليهم السلام)اين است كه بر حسب آنچه از روايات استفاده مى شود، آن حضرت همانند امامان قبل از خويش كه بنابر اقتضاى زمان ناگزير از نوعى صلح و مسالمت باخلفاى زمان مى شدند، نيست. زيرا آن حضرات در مواردى ناچار مى شدند كه براى حفظ مصالح اسلام و مسلمانان از اصل تقيّه كه يك دستور العمل قرآنى است(4)، استفاده كنند و بدين وسيله خطرى را كه از جانب دشمن متوجه شيعيان و احياناً خودشان بود دفع نمايند. مانند موضوع حكميّت در زمان اميرالمؤمنين(عليه السلام) و صلح امام مجتبى(عليه السلام).
بنابر اين اگر امامان پيشين كه در جمع مردم حضور داشتند در مواردى از اصل تقيّه استفاده مى كردند و احياناً بيعت با خلفاى جور را در ظاهر مى پذيرفتند، لكن حضرت مهدى(عليه السلام) با توجه به روايات فراوانى كه از پيامبر اكرم و امامان معصوم(عليهم السلام)درباره آن حضرت و برنامه ايشان رسيده است، امكان استفاده از اصل تقيّه را ندارد. زيرا بر اساس روايات، برنامه و دستور كار آن حضرت ريشه كن كردن ظلم و فساد از روى زمين و برپا نمودن قسط و عدالت عمومى در روى زمين است. اجراى چنين برنامه همه جانبه و فراگير، قبل از فراهم شدن شرايط و مقدّمات لازم، علاوه بر اين كه ممكن نيست، مشكلات فراوانى را نيز براى مجرى آن به دنبال مى آورد. زيرا طبيعى است كه وقتى دشمن احساس كند در مقابل چنين فردى قرار گرفته است، آرام نمى گيرد و هيچ گونه تقيّه و سازشى را از وى نمى پذيرد.
ديگر اين كه برنامه و دستور كار آن حضرت، كه همان تحقق بخشيدن به حاكميت همه جانبه دستورات قرآن و اسلام است، با هيچ گونه تقيّه و سازش با قدرت هاى طاغوتى نمى سازد.
اين مطلب در روايات فراوانى به عنوان يكى از علل و اسباب غيبت و اختفاى آن حضرت بيان شده است كه وى در هنگام ظهور و قيام براى برپايى عدالت و قسط جهانى، از هيچ كس عهد و پيمانى بر گردن ندارد چنانكه از امام صادق(عليه السلام) نقل شده است كه فرمودند:
«يقوم القائم وليس لأحد في عنقه عهد و لا عقد ولابيعة»(5) «قائم(عليه السلام)در حالى قيام مى كند كه براى هيچ كس در گردن وى عهد و پيمان و بيعتى نيست».
شايد بتوان گفت كه منظور از چنين رواياتى ـ كه تعداد آن نيز فراوان
است ـ اين است كه در هنگام ظهور مهدى(عليه السلام) فرصت از كافران و ستمگران گرفته شده و روزگار آن ها سپرى گرديده است و هنگام آن رسيده كه آخرين حجت و ذخيره الهى در زمين با استفاده از امكانات و شرايط لازم و نيز با استفاده از امدادهاى غيبى خداوند، در راستاى تحقّق بخشيدن به اهداف انبياى الهى(عليهم السلام) قيام كند و وعده حتمى خدا را در غلبه دينِ حق بر اديان باطل محقّق سازد و زمين را براى حكومت صالحان آماده سازد و بدين وسيله آيه كريمه زير تحقّق يابد:
(وَلَقَدْ كَتَبْنا فِي الزَّبُورِ مِنْ بَعْدِ الذِّكْرِ أَنَّ الأَرْضَ يَرِثُها عِبادِيَ الصّالِحُونَ)(6)
«در زبور بعد از ذكر (تورات) نوشتيم كه بندگان شايسته ام وارث حكومت زمين خواهند شد».
بنابر اين، اگر در روايات يكى از علل و اسباب غيبت، عدم عهد و پيمان و بيعت ديگران بر گردن آن حضرت بيان شده، به جهت اين است كه آن حضرت در هنگام ظهور، هيچ حكومت و قانونى را جز حكومت خدا و قوانين قرآن كريم به رسميّت نمى شناسد، بلكه حكومت خدا را بر اساس موازين و دستورات قرآن كريم جايگزين تمام حكومت هاى طاغوتى مى گرداند و جهان بشريت را تحت يك حكومت الهى كامل جمع مى كند و به سوى تكامل و سعادت دنيا و آخرت هدايت مى فرمايد.
---------------------------------------
(1) منتهى الآمال، ص 281.
(2) اصول كافى، ج 1، ص 179، ح 10.
(3) سوره زمر، آيه 69.
(4) اشاره به آيه شريفه «لايتّخذ المؤمنون الكافرين أولياء من دون المؤمنين و من يفعل ذلك فليس من اللّه في شيء إلاّ أن تتّقوا منهم تقية; مؤمنين با كافرين پيوند دوستى برقرار نكنند . . . مگر در صورتى كه خوف و ترس از ناحيه دشمن آنان را تهديد كند. و غالب مفسّرين از اين آيه اصل تقيّه را استفاده كرده اند» مى باشد. سوره آل عمران، آيه 28.
(5) اصول كافى، ج 1، ص 342.
(6) سوره انبيا، آيه 105.
-----------------------------------------------
www.m-mahdi.com
