54   « كَدَأْبِ آلِ فِرْعَوْنَ وَالَّذِينَ مِنْ قَبْلِهِمْ كَذَّبُوا بِآياتِ رَبِّهِمْ فَأَهْلَكْناهُمْ بِذُنُوبِهِمْ وَأَغْرَقْنا آلَ فِرْعَوْنَ وَكُلٌّ كانُوا ظالِمِينَ »
ترجمه :
54. مثلِ دَيْدَن [= روش، شيوه] و سلوك آل فرعون و كفارى كه قبل از آن‏ها بودند كه تكذيب كردند به آيات پروردگار خود انبيا را ساحر كذّاب مجنون گفتند، معجزات آن‏ها را حمل به سحر نمودند، پس ما آن‏ها را هلاك كرديم به واسطه گناهان آن‏ها و آل فرعون را در رود نيل غرق نموديم و تمام اين‏ها ظالم بودند.
تفسير :
[در وجوه تكرار اين جمله]
«كَدَأْبِ آلِ فِرْعَوْنَ وَالَّذِينَ مِنْ قَبْلِهِمْ»، تكرار اين جمله بعضى گفتند اول راجع به عقوبت اخروى است و دوم راجع به بليّات دنيوى[1].
بعضى گفتند اول راجع به تشبيه در تكذيب انبياست و دوم در استيصال[2].
بعضى گفتند اول راجع به عذاب است و دوم راجع به كيفيت عذاب[3]. و تمام اين وجوه بدون مدرك است و آنچه به نظر مى‏رسد، و اللّه‏ العالم، اينكه اول راجع به شرك و كفر و ارتكاب معاصى است كه فقط ظلم به نفس است و مستحق عذاب آخرت و بليّات دنيوى و سلبِ نِعَم مى‏شود كه حال اين كفار و مشركين شبيه آل فرعون و كفار قبل از آن‏هاست كه در عذاب و بلا و سلب نعم مشتركند، چون در شرك و كفر و معاصى شبيه به آن‏ها هستند و دوم راجع به ظلم و اذيت به انبيا و مؤنين و آيات الهيه است و شاهد بر اين دعوى اينكه در آيه قبل فرمود: «كَفَرُوا بِآياتِ اللّه‏ِ» و در اين آيه فرمود: «كَذَّبُوا بِآياتِ رَبِّهِمْ»كه تكذيب به انبيا ظلم به آن‏ها است، و نيز در آيه قبل فرمود: «فَأَخَذَهُمُ اللّه‏ُ بِذُنُوبِهِمْ» كه اخذ به ذنب عذاب آخرت و سلب نعم و نزول بليات است، لذا فرمود: «إِنَّ اللّه‏َ قَوِىٌّ شَدِيدُ الْعِقابِ»، عقاب شديد در آخرت و جهنم است و در اين آيه فرمود: «فَأَهْلَكْناهُمْ بِذُنُوبِهِمْ وَأَغْرَقْنا آلَ فِرْعَوْنَ» كه در حديث است:
«المُلْكُ يَبْقى مَعَ الْكُفْر وَلا يَبْقى مَعَ الظُّلْم»[4].
و نيز شاهد قوى جمله اخير است كه فرمود: «وَكُلٌّ كانُوا ظالِمِينَ» كه تمام اين‏ها، چه مشركين و كفار مكه و چه آل فرعون و چه قوم انبياى قبل، ظلم در حق انبيا و مؤنين به آن‏ها كردند.
و نيز از شواهد قوى اينكه آل فرعون و امم سابقه قبل از بعثت انبيا و ظلم به آن‏ها گرفتار هلاكت نشدند، تمام بعد از ظلم به آن‏ها بود و لكن عذابِ آخرى، مسلّماً داشتند و صريح قرآن بر اين دعوى قائم است «وَما كانَ رَبُّكَ
مُهْلِكَ الْقُرى حَتّى يَبْعَثَ فِى أُمِّها رَسُولاً يَتْلُوا عَلَيْهِمْ آياتِنا وَما كُنّا مُهْلِكِى الْقُرى إِلاّ وَأَهْلُها ظالِمُونَ»[5] و غير اين‏ها.
----------------------------------------------------------
[1] .  ر . ك : مجمع البيان : ج4 ، ص748 .
[2] .  تبيان : ج5 ، ص140 .
[3] .  تفسير جوامع الجامع : ج2 ص31 .
[4] .  حكومت با كفر باقى مى‏ماند اما با ظلم نه. امالى مفيد: ص310 ، پاورقى 3 ؛ تفسير رازى: ج18، ص76 و بحار الأنوار: ج72، ص331 .
[5] .  و نيست پروردگار تو كه هلاك كننده باشد اهل شهرستان‏ها را تا اينكه مبعوث كند در معظم آن شهرستان‏ها رسولى، كه براى آن‏ها تلاوت كند آيات و ادلّه و حجج و بيّنات ما را و نيستيم ما هلاك كننده اهل شهرستان‏ها را مگر آنكه اهل آن قريه ظالم باشند. سوره قصص: آيه 59 .

نوشتن دیدگاه