35   « وَما كانَ صَلاتُهُمْ عِنْدَ الْبَيْتِ إِلاّ مُكاءً وَتَصْدِيَةً فَذُوقُوا الْعَذابَ بِما كُنْتُمْ تَكْفُرُونَ»
ترجمه :
35. و نبود صلات اين كفار و مشركين نزد كعبه معظمه مگر صفير و سوت زدن و تصفيق كف بر كف زدن، پس بچشيد اى مشركين عذاب را به سبب آنچه كه بوديد كافر مى‏شديد.
تفسير :
«وَما كانَ صَلاتُهُمْ» «صلات»، يا به معنى لغوى است به معنى دعاى خير، چنانچه در ذكر شريف صلوات است، يا به معنى عبادت است.
«عِنْدَ الْبَيْتِ»؛ يعنى اطراف كعبه كه مطاف مسلمين است. «إِلاّ مُكاءً» كه به معنى صفير [ = سوت زدن ] است چنانچه معمول پاسبانان و شب‏گردان است.
«وَتَصْدِيَةً» كه به معنى تصفيق است كه كف بر كف زدن است.
تنبيه:
[ علت سوت و كف زدن مشركان ]
نكته اين عمل اين است كه اين مشركين عبادت بت‏هاى خود مى‏كردند، اگر بت را مقابل خود مى‏گذاشتند به آن سجده مى‏كردند كه به عقيده فاسد خود بت ببيند كه او عبادت مى‏كند و از بت حاجت مى‏خواستند، لكن چون بت‏هاى بزرگ خود را در كعبه آويخته بودند و درب كعبه بسته و مقفل بود بت‏ها عبادت آن‏ها را نمى‏ديدند لذا حاجت كه مى‏خواستند سوت مى‏زدند كه خدايان آن‏ها كه در داخل كعبه هستند صداى آن‏ها را بشنوند و حاجت آن‏ها را برآورند، و عبادت آن‏ها را كه مى‏كردند كف بر كف مى‏زدند كه صداى او به گوش بت‏ها برسد، بفهمند كه اين‏ها براى عبادت آمده‏اند و غافل از اينكه اين اصنام نه چشم دارند كه ببينند و نه گوش دارند كه بشنوند و نه شعور دارند كه بفهمند، چنانچه خداوند مى‏فرمايد: «أَ لَهُمْ أَرْجُلٌ يَمْشُونَ بِها أَمْ لَهُمْ أَيْدٍ يَبْطِشُونَ بِها أَمْ لَهُمْ أَعْيُنٌ يُبْصِرُونَ بِها أَمْ لَهُمْ آذانٌ يَسْمَعُونَ بِها...»[1]الآية، گذشت شرح آن[2].
«فَذُوقُوا الْعَذابَ»، الف و لام جنس است، شامل عذاب دنيوى از قتل و اسيرى و ذلّت و عذاب اخروى كه اشدّ عذاب براى آن‏هاست مى‏شود.
«بِما كُنْتُمْ تَكْفُرُونَ»كه سبب عذاب كفر آن‏هاست كه منكر توحيد شدند كه امير المؤنين عليه‏السلام فرمود:
«أول الدين معرفة اللّه‏ وكمال معرفته [ التصديق به، وكمال التصديق به ] توحيده»[3].
و منكر رسالت شدند و رسول خدا را كذّاب و مفترى و ساحر و مجنون خواندند، و در اين جمله تقدير است؛ يعنى به آن‏ها مى‏گويند كه بچشيد عذاب را و گوينده، يا رسول و مؤنين هستند در موقع جهاد، يا ملائكه عذاب هستند در فرداى محشر، يا خداوند تبارك و تعالى است و اين اظهر است.
--------------------------------------------------------
[1] .  آيا آن‏ها پاهايى دارند كه با آن راه بروند ، يا دست‏هايى دارند كه با آن كارى انجام دهند ، يا چشم‏هايى دارند كه با آن بنگرند ، يا گوش‏هايى دارند كه با آن بشنوند .... سوره اعراف: آيه 195 .
[2] .  ر . ك : همين جلد ، ص394 .
[3] .  اول دين معرفت خداست و حد كامل اين معرفت، تصديق او و كمال اين تصديق، يگانه دانستن اوست. نهج البلاغة: خطبه اول ، ص13، و بحار الأنوار: ج4، ص247، ح5.