19   « إِنْ تَسْتَفْتِحُوا فَقَدْ جاءَكُمُ الْفَتْحُ وَإِنْ تَنْتَهُوا فَهُوَ خَيْرٌ لَكُمْ وَإِنْ تَعُودُوا نَعُدْ وَلَنْ تُغْنِىَ عَنْكُمْ فِئَتُكُمْ شَيْئاً وَلَوْ كَثُرَتْ وَأَنَّ اللّه‏َ مَعَ الْمُؤمِنِينَ»
ترجمه[1] :
[ آيه خطاب به مؤمنان است نه مشركان ]
اين آيه شريفه دو نحو ترجمه و تفسير شده : يك نحو كه نوع مفسرين گفتند اينكه خطاب «إِنْ تَسْتَفْتِحُوا» متوجه به مشركين باشد و گفتند ابو جهل گفت: پروردگارا! دين ما دين قديم و دين محمد حادث است و فتح و فيروزى را نصيب آن دينى كه حق است بفرما. خداوند فرمود: آمد شما را فتح؛ يعنى دين محمد صلى‏الله‏عليه‏و‏آلهحق بود و فتح نصيب آن شد. و اگر شما كفار منتهى شديد و متعرض مسلمين نشديد براى شما بهتر است و اگر باز اعاده كرديد و مبارزه نموديد ما هم اعاده مى‏كنيم و فتح را به دين حق دين محمد مى‏دهيم و جمعيت شما ولو بسيار باشد خردلى شما را بى‏نياز نمى‏كند، و محققاً خداوند با مؤنين است و آن‏ها را يارى مى‏فرمايد. لكن اين ترجمه و تفسير بسيار اشتباه است و موجب توجه اشكالات زيادى است كه در ذيل تفسير اشاره مى‏كنيم.
و اما نحوه دوم كه مطابق با ظاهر آيه و خالى از اشكال است اينكه خطاب متوجه به مؤنين مجاهدين است كه اگر شما طلب فتح و فيروزى كرديد چنانچه پيغمبر صلى‏الله‏عليه‏و‏آلهدعا نمود فتح و فيروزى براى شما آمد و اگر منتهى شديد در موقعى كه خداوند نهى فرمود و رسول ابلاغ نمود كه متعرض كفار نشويد شما هم متعرض نشديد براى شما بهتر است از زحمت جهاد نجات داريد و اگر عود كرديد و دستور جهاد آمد ما هم عود مى‏كنيم و فتح را نصيب شما مى‏كنيم، و محققاً خداوند در هر حالى حافظ و ناصر مؤنين است، چه در حال جهاد و چه در حال سكون و به كثرت و قلت عده مسلمين اعتماد نكنيد متوجه خدا باشيد.
شروع كنيم به تفسير :
«إِنْ تَسْتَفْتِحُوا» دليل بر اينكه خطاب متوجه به مؤنين است، يكى آيه قبل «ذَلِكُم» و اين آيه وصل به آن آيه است.
2. اينكه پيغمبر صلى‏الله‏عليه‏و‏آله دعا كرد، چنانچه گذشت.
3. جمله «فَقَدْ جاءَكُمُ الْفَتْحُ» كلمه «كم»، فتح براى مؤنين آمد نه بر كفار.
4. ابو جهل اگر بطلان دين خود را مى‏دانست و حق را براى دين محمد معتقد بود و از روى عناد و عصبيت با پيغمبر صلى‏الله‏عليه‏و‏آله جنگ مى‏كرد چنانچه مشركين را تشجيع مى‏كرد براى قتال، چنين دعايى نمى‏كرد و ظاهر هم همين است، زيرا آن همه معجزات كه در مكه مشاهده كرده بودند و اين همه سُوَرِ قرآنيه كه در مكه نازل شده بود و آن‏ها افصح عرب بودند، حق بر آن‏ها مكشوف شده بود. و اگر حق را با اصنام خود و شرك مى‏دانست بر فرض دعا كند براى فتح مشركين مى‏كند و نيامد آن‏ها را فتح. و اگر شاك بود و حقيقت احد طرفين را نمى‏دانست البته كنار مى‏رفت و انتظار مى‏كشيد تا فتح نصيب كدام طرف مى‏شود.
«وَإِنْ تَنْتَهُوا فَهُوَ خَيْرٌ لَكُمْ» «انتها» قبولى نهى، و مراد نهى از جهاد است و اين دو قسم است : يكى در موضوع جهاد [در مورد] مراعات شرايط مقرره در كتب فقهيه در كتب جهاد [نگاه] نماييد كه اگر كفار فرار كردند يا القاى سلاح نمودند يا طلب امان كردند يا تسليم شدند ديگر با آن‏ها مقاتله نكنند يا پناه به حرم آوردند و ساير شرايط ديگر و در غير مورد جهاد اگر معاهده و قرارداد بين آن‏ها و مسلمين شد يا اهل كتاب قبول جزيه كردند يا پناه به مسلمين آوردند و امثال اين‏ها، نبايد ديگر با آن‏ها جهاد كرد[2].
«وَإِنْ تَعُودُوا نَعُدْ»؛ يعنى اگر باز امر به جهاد رسيد و تكليف به آن شد، نترسيد و قيام و اقدام كنيد ما هم يارى و نصرت خود را براى شما اعاده مى‏دهيم و در هر حال ما حافظ و ناصر شما هستيم.
« وَ لَنْ تُغْنِىَ عَنْكُمْ فِئَتُكُمْ شَيْئاً وَلَوْ كَثُرَتْ»؛ انتظار زيادتى عِدّه و عُدّه نداشته باشيد در يارى خدا، كمى و زيادتى تأثير ندارد.
«وَأَنَّ اللّه‏َ مَعَ الْمُؤمِنِينَ»؛ در هر حال ، مراد رابطه خداوند با مؤنين است ؛ خدا با شما باشد همه چيز داريد و كفار كه خداوند بر آن‏هاست هيچ ندارند . هيچ قدرتى مقابل قدرت الهى تأثير ندارد.
-------------------------------------------------------------
[1] .  اگر شما پيروزى را مى‏طلبيد ، اينك پيروزى به سراغ شما آمد ، و اگر بازايستيد ، آن براى شما بهتر است ، و اگر [ به جنگ ] برگرديد ما هم برمى‏گرديم ، و [ بدانيد ] كه گروه شما هر چند زياد باشد ، هرگز از شما چيزى را دفع نتواند كرد و خداست كه با مؤمنان است .
[2] .  الروضة البهية فى شرح اللمعة الدمشقية : ج1 ، ص318 .

نوشتن دیدگاه