26 «وَهُمْ يَنْهَوْنَ عَنْهُ وَيَنْأَوْنَ عَنْهُ وَإِنْ يُهْلِكُونَ إِلاّ أَنْفُسَهُمْ وَما يَشْعُرُونَ»
ترجمه :
26. و اين كفار نهى مى‏ كردند و جلوگيرى مى ‏نمودند از پيغمبر و آن‏ها را دور مى‏ كردند از آن حضرت و هلاك نمى‏ كردند مگر نفوس خود را و درك نمى ‏كردند هلاك خود را.
[ در شأن حضرت ابوطالب و عبدالمطلب و ساير اجداد پيامبر و نسبت‏ هاى نارواى عامّه بدانان ]
مفسرين عامه اين آيه را اين نحو تفسير كردند كه مراد از اين آيه مثل حضرت ابى طالب عليه ‏السلام است كه جلوگيرى مى ‏كرد كه كفار قريش به آن حضرت اذيت و آزار برسانند و مردم را از آن حضرت دور مى ‏كرد كه آسيبى به آن حضرت وارد بشود ، ولى خودش ايمان نياورد و به كفر از دنيا رفت و خود را به هلاكت انداخت و نمى‏ فهميد. و بعضى جماعتى از بنى هاشم را گفتند كه اين نحوه بودند ، نه خصوص ابى طالب تنها. و امروز مطلق عامه حضرت ابى طالب و عبدالمطلب و هاشم و ساير اجداد نبى صلى‏ الله‏ عليه‏ و ‏آله و پدر بزرگوارش را كافر و مشرك مى ‏دانند و اين تفسير غلط صرف است و مخالف با ظاهر بلكه صريح آيه است ، چنانچه بيان خواهد شد.
و حضرت ابى طالب ايمان به آن حضرت داشت و ائمّه عليهم‏ السلام كه اَحَد ثقلين هستند و داراى مقام عصمت و طهارت هستند در اخبار و ادعيه و زيارات اجماع دارند ، كه اين اخبار به حدّ تواتر رسيده كه حضرت ابى طالب عليه ‏السلام ايمان كامل به حضرت رسالت داشت و در كتب عامه هم اشعار زيادى از او در مجمع البيان نقل نموده[1] ، بلكه در باب مسئله نبوت عامه و امامت عامه در باب شرايط نبوت و امامت به ادله بسيارى ثابت كرديم كه جميع انبيا و اوصيا ، پدران آن‏ها همه مؤمن و صالح بودند و رِجْس [= ناپاكى] كفر و شرك دامن آن‏ها را آلوده نكرده. و آبا و اجداد اين خاندان عصمت تا حضرت اسماعيل تمام قبل از اسلام به دين حضرت ابراهيم عليه ‏السلام بودند ، بلكه مثل حضرت عبدالمطلب و ابى طالب از اوصياى حضرت ابراهيم در بنى اسماعيل بودند تا زمان بعثت حضرت رسالت صلى ‏الله‏ عليه‏ و ‏آله ودايع نبوت را به آن حضرت تقديم نمودند ، چنانچه انبياى بنى اسرائيل هم تا زمان موسى عليه السلام اوصياى حضرت ابراهيم بودند در بنى اسرائيل و قبطيان. و از موسى تا عيسى اوصياى موسى و از عيسى تا حضرت رسالت صلى ‏الله‏ عليه‏ و‏ آله اوصياى عيسى و سپرده شد ودايع انبياى بنى اسرائيل به آن حضرت و از آن حضرت به اوصياى طيّبين و طاهرين خود تا حضرت قائم. و اين‏ها وارث تمام انبيا و اوصياى انبيا بودند. و اين مطلب را حقير در كلم الطيب در باب شرايط نبوت و امامت مفصلاً از روى ادله متقنه بيان كرده‏ ام مراجعه فرماييد[2].
بپردازيم به تفسير آيه شريفه :
«وَهُمْ يَنْهَوْنَ عَنْهُ»«واو» عاطفه ، عطف به جملات آيه سابقه است و ضمير «هم» مرجعش همان كفارى است كه در «مِنْهُمْ مَنْ يَسْتَمِعُ إِلَيْكَ» است كه داراى صفات مذكوره در آيات قبل بودند. و اين دسته كفار عَنود ساير كفار را نهى مى ‏كردند كه تشرف خدمت حضرت را پيدا بكنند و از فرمايشات دُرَرْبار او استفاده بكنند و به اخلاق حميده او بگروند و معجزات باهرات او را مشاهده بكنند و به او ايمان بياورند.
«يَنْهَوْنَ عَنْهُ»و مردم را از او دور مى ‏كردند كه نبادا دور او جمع شوند و علم اسلام را بلند كنند و عِدّه و عُدّه براى او فراهم شود و شرك و كفر و اخلاق فاسده و اعمال سيّئه آن‏ها را از بين ببرند و مدينه فاضله تشكيل دهند و عظمت اسلام و قرآن را بر عالم روشن كنند.
«وَإِنْ يُهْلِكُونَ إِلاّ أَنْفُسَهُمْ» ، خداوند پيغمبر خود را و قرآن مجيدش را و دين حقّش را يارى مى ‏فرمايد و هر چه اين‏ها بيشتر عناد ورزند ذليل‏ تر و خفيف‏ تر مى ‏گردند و دين حق بر آن‏ها چيره ‏تر مى ‏گردد و اين‏ها به دست خود خود را در مهلكه مى‏  اندازند و به عذاب ابدى گرفتار مى‏ كنند «وَما يَشْعُرُونَ» ؛ نمى‏ فهمند كه با خود چه مى ‏كنند.
بيان:
جاهلِ بسيط ، شاعر [= آگاه] هست اگر برود در تعقيب علم و معرفت تحصيل مى ‏كند و حق را درك مى ‏كند و خود را از ضلالت جهل نجات مى‏ دهد و به نور علم هدايت مى ‏شود ، ولكن جاهلِ مركب ، شعور [= آگاهى] ندارد حتى جهل خود را هم درك نمى ‏كند و تصور مى ‏كند عالم است ؛ نه در مقام معرفت برمى ‏آيد و نه حق را درك مى ‏كند و نه از ضلالت نجات مى‏ دهد و نه هدايت مى‏ شود.
هر كس كه نداند و نداند كه نداند
در جهل مركب ابد الدهر بماند
منسوب به حضرت عيسى عليه ‏السلام است كه فرمود : من مرده را زنده مى ‏كنم، كور را بصير مى ‏كنم و اما از هدايت احمق عاجزم.
*-**-**-**-**-**-**-**-**-**-**-**-**-**-**-**-**-*
[1] .  ر . ك : مجمع البيان : ج4 ، ص445 و 446 .
[2] .  ر.ك : الكلم الطيب ، ص156 و 335 .

نوشتن دیدگاه