44 « إِنّا أَنْزَلْنَا التَّوْراةَ فِيها هُدىً وَ نُورٌ يَحْكُمُ بِهَا النَّبِيُّونَ الَّذِينَ أَسْلَمُوا لِلَّذِينَ هادُوا وَ الرَّبّانِيُّونَ وَ الْأَحْبارُ بِمَا اسْتُحْفِظُوا مِنْ كِتابِ اللّه‏ِ وَ كانُوا عَلَيْهِ شُهَداءَ فَلا تَخْشَوُا النّاسَ وَ اخْشَوْنِ وَ لا تَشْتَرُوا بِاياتِى ثَمَناً قَلِيلاً وَ مَنْ لَمْ يَحْكُمْ بِما أَنْزَلَ اللّه‏ُ فَأُولئِكَ هُمُ الْكافِرُونَ»
ترجمه :
44. محققاً ما نازل فرموديم تورات را كه در اوست راه‏ هاى هدايت و روشن و بر طبق آن‏ها حكم نمودند انبيا كسانى كه تسليم اوامر الهى و نواهى او شدند براى كسانى كه هدايت شدند، و همچنين حكم كردند مربيان بشر و نيكان دانشمند به آن مقدارى كه حفظ كردند از كتاب الهى و بر طبقش شهادت مى ‏دهند . پس، از مردم نترسيد و از من بترسيد و آيات مرا به ثمن قليل از دست ندهيد و كسى كه حكم نكند به آنچه خدا نازل فرموده، پس اين‏ها كافر هستند.
تفسير :
[ حقايق تورات حقيقى و حكم انبيا بر طبق آن ]
«إِنّا أَنْزَلْنَا التَّوْراةَ» ، مسلماً مراد توراتى است كه بر حضرت موسى عليه ‏السلام نازل فرموده ، نه اين تورات رايج بين يهود و نصارا كه مشتمل بر كفريات و احكام خلاف عقل ، صادر از شخص قسى القلب قائل به تجسم و شرك بوده ، به قرينه جملات بعد كه از آن جمله «فِيها هُدىً» است . « هدايت » راهنمايى به اعمال حسنه و اخلاق حميده و عقايد حقه است و اين تورات رايج مشتمل بر اعمال فاسده و اخلاق رذيله و عقايد باطله است و صادق است كه بگويى فيها ضَلالةٌ ، نقطه مقابل[1].
و از آن جمله «وَ نُورٌ» كه روشنايى است مقابل ظلمت ؛ يعنى حقايق را واضح و هويدا مى‏ كند و اين تورات رايج حقايق را مستور مى‏ كند ، مخصوصاً آنچه راجع به حضرت ختمى مرتبت است و بشاراتى كه از آمدن او داده. و از آن جمله «يَحْكُمُ بِهَا النَّبِيُّونَ» كه مراد انبياى بنى اسرائيل باشند ، مثل هارون، يوشع، داوود ، سليمان، يونس، زكريا، يحيى و هزارها انبيا ؛ زيرا مسلماً انبيا حكم به خلاف ما اَنزل اللّه‏ نمى‏ كنند و اين تورات رايج اكثر بر خلاف ما اَنزل اللّه‏ است، بعضى گفتند نبى ما خارج است ، زيرا تابع تورات نيست ، و بعضى گفتند داخل است. و مراد حكم به آنچه كه به او نازل شده و مطابق احكام تورات است و طرفين اشتباه كردند.
[ اشتراك بين اديان در تمام موارد و اختلاف در خصوصيات ]
زيرا قبلاً متذكر شديم كه از زمان آدم ابوالبشر تا دامنه قيامت دين يك دين بوده ؛ اسلام  : عقايد، اخلاقيات، احكام، واجبات و محرمات ، تكليفيات و وضعيات، معاملات، حدود ، ديات تمام يكى بوده، صلات، زكات، صوم ، حج، جهاد، حرمت زنا، لواط، قمار، شرب خمر و هكذا و تمام انبيا آمدند براى دعوت به همين دين ، فقط به مقتضاى مصالح ازمنه بعضى از خصوصيات به واسطه فقدان بعض شرايط يا وجود بعض موانع با مقتضيات وقت جزئى تغييراتى پيدا مى‏ كرده ، چنانچه در يك شريعت هم بسا اتفاق مى ‏افتاد بعض احكام نسخ مى‏ شد ، يا تخصيصات و تقييدات پيدا مى ‏كرد. مثلاً در زمان ظهور امام و بسط يد او جهاد واجب و در زمان غيبت حرام و غير جايز، يا صلات جمعه واجب و حرام مى ‏شود و امثال اين‏ها ، و ادله آن را بيان كرديم از آيات و اخبار و حكم عقل كه تكرار نمى ‏كنيم، بنابراين نبى اكرم صلى ‏الله‏ عليه ‏و ‏آله هم مانعى ندارد كه بما في التوراة حكم كند ، چنانچه عيسى عليه‏ السلام هم به حكم تورات حكم نمايد.
«الَّذِينَ أَسْلَمُوا» صفت « النبيون » است كه تمام اسلام داشتند و تسليم اوامر و نواهى الهى بودند و راضى به قضا و تقديرات حق بودند.
«لِلَّذِينَ هادُوا» ممكن است متعلق به «هُدىً وَ نُورٌ» باشد ، يعنى تورات را نازل كرديم كه هدى و نور باشد « لِلَّذينَ هادُوا » و تقديم و تأخير شده و ممكن است متعلق به «يَحْكُمُ» باشد كه نبييون حكم مى ‏كنند به تورات « لِلَّذينَ هادُوا ».
«وَ الرَّبّانِيُّونَ» ؛ علما و دانشمندانى هستند كه با بصيرت باشند به سياست و تنظيم امور و مربى بشر هستند كه از تيه ضلالت به اوج سعادت برسانند.
«وَ الْأَحْبارُ» ؛ كسانى هستند كه امر به كارهاى نيك و جلوگير از اعمال زشت مى‏ كنند حسن را حسن مى‏ دانند و قبيح را قبيح و اين دو جمله عطف به «النَّبيُّون» است، يعنى اين‏ها هم حكم به تورات مى ‏كنند غاية الامر انبيا عالم به جميع تورات هستند و بر طبقش حكم مى ‏كنند و ربّانيون و احبار «بِمَا اسْتُحْفِظُوا مِنْ كِتابِ اللّه‏ِ»، چون بسيارى از تورات از دست رفته بود و دسترس آن‏ها نبود و انبيا هم مقهور يهود بودند و نمى‏ توانستند كه بيان كنند يا آن‏ها را مى‏ كشتند يا حبس مى ‏كردند يا اخراج بلد مى ‏كردند ، چنانچه كتب عهدِ قديمِ آن‏ها مشحون به اين امور هست و مكرر تذكر داده ‏ايم و در كلم الطيب مفصلاً بيان كرده ‏ايم[2] .
و مراد از «كِتابِ اللّه‏ِ» همان تورات است و تعبير به « كتاب اللّه‏ » اشاره به اين است كه آنچه از تورات حقيقى مى‏ دانستند و حفظ كرده بودند حكم مى ‏كردند ، نه آنچه در اين تورات رايج است كه ارتباطى با كلام الهى ندارد. «وَ كانُوا عَلَيْهِ شُهَداءَ» ؛ يعنى آنچه را كه مى‏ توانستند شهادت دهند كه از جانب خداست و كلام حق است و كتاب اللّه‏ است.
«فَلا تَخْشَوُا النّاسَ» مراد كفار و يهود است ؛ يعنى از آن‏ها نترسيد در بيان حق و حقيقت و بر طبق دستور الهى حكم دهيد. «وَ اخْشَوْنِ» ؛ از خدا بترسيد كه مبادا طبق هوا و نظر يهود و منافقين چيزى بگوييد كه بسا موجب كفر مى ‏شود. «وَ لا تَشْتَرُوا بِآياتِى ثَمَناً قَلِيلاً» كه براى استفاده مادى دنيوى احكام الهيه را ترك كنيد و دين فروشى كنيد، چنانچه معمول اهل رشوه و حكام جور است حق را باطل و باطل را حق مى ‏كنند. و امروز هيچ واسطه و شفيعى براى رسيدن به مقصود مثل اسكناس در هيچ مركزى نيست، حتى يكى از دوستان نقل كرد كه محاكمه‏ اى داشتم چند سال طول كشيد بعد يكى از دوستان مرا آگاه كرد مقدارى اسكناس در پاكت گذارده روز محاكمه روى ميز گذاردم و گفتم يك مدارك تازه پيدا كرده‏ ام براى اثبات دعوى خود ، قاضى پس از آنكه متوجه شد رو به من كرد و گفت شما كه همچه مدرك مهمى داشتيد ، چرا روز اول نياورديد، و فورى بر طبق مقصود من حكم صادر شد .
«وَ مَنْ لَمْ يَحْكُمْ بِما أَنْزَلَ اللّه‏ُ فَأُولئِكَ هُمُ الْكافِرُونَ» و در آيه بعد مى ‏فرمايد: «فَأُولئِكَ هُمُ الظّالِمُونَ» و در دو آيه بعد مى‏ فرمايد: «فَأُولئِكَ هُمُ الْفاسِقُونَ». و ممكن است گفته شود كه اگر در احكام كليه الهيه باشد كه تغيير در حكم الهى دهد كافر مى ‏شود و اگر در موضوعات شخصيه باشد اگر در حقوق الناس است ظالم مى ‏شود و اگر در غير حقوق الناس است فاسق مى ‏شود، لكن ظاهر آيات اين است كه حكم به غير ما اَنزل اللّه‏ هر سه عنوان بر او صادق است، كافر است چون بدعت در دين گذارده يا منكر حكم الهى شده، و ظالم است در حق خود و ديگران كه در معرض عذاب الهى خود و ديگران را انداخته، و فاسق است، چون از طاعت الهى خارج شده و سرپيچى نموده.
================================
[1] .  در آن گمراهى است نقطه مقابل هدايت .
[2] .  ر.ك : الكلم الطيب ، ص142 .

نوشتن دیدگاه