ـ رابطه افراد خانواده با سالمندان
يكي از مسائل مهم خانوادگي در جامعه‌هاي امروزي، مسأله پيري و سالمندي پدر و مادر و دشواري‌هايي است كه در روابط خانوادگي با آنان پديد مي‌آيد. وضعيت پيران و سالخوردگان به صورت بسيار شاسيسته در قرآن كريم و سخنان معصومين(عليهم‌السلام) ترسيم شده است.
خداوند در قرآن مي‌فرمايد: وَمَنْ نُعَمِّرْهُ نُنَكِّسْهُ فِي الْخَلْقِ أَفَلَا يَعْقِلُونَ ؛ كسي را كه عمر دراز دهيم، ا و را در خلقت دچار افت مي‌كنيم. آيا نمي‌انديشيد؟[75]
هم‌چنين در قرآن آمده است: وَاللّهُ خَلَقَكُمْ ثُمَّ يَتَوَفَّاكُمْ وَمِنكُم مَّن يُرَدُّ إِلَى أَرْذَلِ الْعُمُرِ لِكَيْ لاَ يَعْلَمَ بَعْدَ عِلْمٍ شَيْئًا ؛و خدا شما را آفريد. سپس [جان] شما را مي‌گيرد و بعضي از شما تا خوارترين [دوره] سال‌هاي زندگي [فرتوتي] بازگردانده مي‌شويد، به گونه‌اي كه پس از [آن همه] دانستن، [ديگر] چيزي نمي‌دانيد.[76]
روايت شده كه مقصود از ارذل العمر اين است كه انسان به جايي مي‌رسد كه خردش به ميزان خرد يك كودك هفت ساله مي‌شود.[77]
رسول خدا(صلي الله عليه و آله) مي‌فرمايد: فرزند آدمي به پيري مي‌رسد، ولي دو ويژگي در وجودش جوان و شكوفا مي‌گردد، يكي حرص و ديگري، آرزو.[78]
بنابراين، با توجه به آيات و روايات ياد شده پيري كسي است كه از جهت جسم، بزرگ و از لحاظ قوه و قدرت در ناتواني محض و از نظر عقل و درك در حد يك بچه هفت ساله است و از لحاظ توقع و حرص و آرزو در حد يك جوان و بلكه قوي‌تر از آن است.[79] در اين صورت، زندگي با چنين فردي بسيار دشوار خواهد بود و وظيفه افراد خانواده در قبال او بسيار خطير است. به همين دليل، در قرآن و روايات به نيكي با پيران و سالخوردگان بسيار سفارش شده تا جايي كه تكريم پيران، تكريم خداوند معرفي گرديده است.
پيامبر گرامي اسلام(صلي الله عليه و آله) مي‌فرمايد: از جمله تكريم خداوند، احترام به سالخوردگان مسلمان است.[80]
هم‌چنين در مكتب اسلام، پيران خانواده از ارزش والايي برخوردارند، چنان كه امام صادق(عليه‌السلام) مي‌فرمايد:
وجود پير سالخورده در خانواده همانند پيامبر الهي در ميان امت اوست.[81]
افزون بر آن، پيران سالخورده نه تنها بزرگ خانواده بلكه مايه بركت خانواده‌اند.
رسول خدا(صلي الله عليه و آله) فرمود: پيران سالخورده در ميان شما مايه افزايش نعمت‌هاي الهي‌اند. نگهداري و احترام به سالخوردگان در اسلام نه تنها وظيفه خانواده بلكه وظيفه اجتماع و تك تك افراد جامعه
است.[82]
رسول خدا(صلي الله عليه و آله) مي‌فرمايد: كسي كه پير مسلماني را بزرگ دارد، خداوند او را از ترس روز قيامت ايمن نگه مي‌دارد.[83]
هم‌چنين در روايات آمده است كه پيرمردي خدمت رسول خدا(صلي الله عليه و آله) شرفياب شد. كساني كه در محضر آن حضرت نشسته بودند، در جاي دادن به او درنگ و تسامح كردند. رسول خدا از اين رفتار خلاف ادب آنان ناراحت شد و فرمود: كسي كه به خردسالان ما ترحم نكند و پيران ما را مورد تكريم و احترام قرار ندهد، از ما نيست و با ما بستگي و پيوستگي ندارد
[75] - سوره يس، آيه 68.
[76] - سوره نحل، آيه 70.
[77] - بحارالانوار: ج 73،، ص 389.
[78] - تحف العقول: ص 94.
[79] - سيري در مسايل خانواده، ص 97.
[80] - بحارالانوار: ج 75، ص 138.
[81] - همان، ج 75، ص 137.
[82] - نهج الفصاحه، كلمه 1110.
[83] - بحارالانوار: ج 7، ص 302.
[84] - همان، ص 137