با وجود اين كه شهروندان سعودي همچنان به عنوان پيشتازان افراط گرايي مذهبي در سراسر جهان هستند، اما ساز وكار اشاعه و رشد ايدئولوژي وهابيت در خارج از عربستان قرار دارد. سعودي ها در طول ? دهه گذشته حداقل ?? ميليارد دلار براي اشاعه و تبليغ وهابيت در خارج از كشور هزينه كرده اند. و عقيده بر اين است كه با افزايش سرسام آور قيمت نفت در ? سال گذشته، ميزان سرمايه گذاري سعودي ها دراين زمينه باز هم افزايش يافته است. قسمت عمده اي از اين سرمايه ها صرف ساخت و تأمين هزينه هاي اجرايي مساجد، مدارس و ساير مؤسسه‌هاي مذهبي مي شود كه وهابيت را تبليغ و ترويج مي كنند. همچنين حكومت سعودي از تربيت امامان جماعت وهابي، نفوذ و تسلط بر رسانه هاي گروهي، انتشار نشريات، توزيع كتاب هاي درسي و مجلات وهابي و اعطاي هدايا و جوايز به دانشگاه‌هاي تحت نفوذ اين فرقه حمايت مي كند.
ميزان سرمايه گذاري سعودي ها در ترويج وهابيت يك رقم افسانه‌اي است. حزب كمونيست اتحاد جماهير شوروي و كومينترن آن، در مقايسه با سعودي‌ها تنها حدود ? ميليارد دلار براي تبليغ ايدئولوژي كمونيسم در سراسر جهان در خلال سال‌هاي ???? و ???? هزينه كردند.
فقدان سلسله مراتب رسمي در سازمان روحانيت تسنن موجب مي شود مؤسسات مذهبي أهل سنت در مواجهه با فعاليت هاي مبلغان وهابي كه حالتي سازمان يافته و به‌شدت تشكيلاتي دارد، تضعيف شوند. بيشتر مسلمانان تسنن براي بهره مندي از ارشاد و راهنمايي مذهبي به امامان محلي خود تكيه دارند. اين امامان و رهبران محلي اغلب كشورها به دليل فقر حاكم ايستادگي در برابر نغمة ناموزون وهابيت را كه با كمك هاي سعودي همراه است، دشوار مي يابند. به عبارتي امامان معتدل تسنن منابع مالي قابل مقايسه‌اي دراختيار ندارند تا از آنها در مبارزه با گسترش وهابيت استفاده كنند. امروز يكي از قلمروهاي مهم اشاعة وهابيت در جنوب و جنوب شرقي آسيا واقع است جايي كه به لحاظ جمعيت اكثريت مسلمانان جهان در آنجا زندگي مي كنند. وهابي ها در پاكستان، اندونزي، فيليپين، مالزي و جنوب تايلند امامان روستاها و نواحي اطراف را انتخاب و يا با افراد دلخواهشان جايگزين كرده‌اند و موج تازه اي از نو وهابيون كه پس از اقامت در عربستان سعودي در پوشش كارگر خارجي به كشور خود باز مي گردند، بوجود آمده است. فرزندان اين نو وهابيون فقير غالباً براي تحصيل به عربستان سعودي مي روند و بسياري از آنها پس از بازگشت به كشور به عنوان قرباني و سپر بلا در جبهه‌هاي تروريستي ويا عمليات هاي انتحاري وهابيت مورد استفاده قرار مي گيرند. حتي امروزه در هند وهابي‌ها تلاش‌هايي را آغاز كرده‌اند تا نه تنها بخشي از اقليت بزرگ مسلمانان آن كشور بلكه حتي طبقة نجس‌ها (هاريجان ها) را هم جذب كنند.
با وجود اين در جمهوري هاي آسياي مركزي، پس از دهه ها حكومت كمونيستي كه موقعيت سازمان هاي سنتي اسلامي را تضعيف كرده بود، وهابيت هنوز نتوانسته در اين كشورها پيشرفت چنداني پيدا كند. در اين ميان برخي از جمهوري هاي آسياي مركزي بخصوص ازبك ها ناگزير شده اند با قواي قهر گروه هاي ستيزه جوي سلفي را سركوب كنند. دراين كشورها همچنين تلاش مي شود كه نظام هاي آموزشي مبتني بر آيين حنفي كه اسلام مدارا و صلح جو را تبليغ مي كنند، رواج يابد.
درسوي ديگر وهابي ها خطة آفريقا ـ و به‌خصوص سودان و نيجريه ـ را به منطقة مهم و كليدي گسترش وهابيت مبدل كرده اند. در قارة سياه حضور چند دولت شكست خورده و وجود شكاف قبيله اي بستري مناسب براي بهره برداري و سوء استفادة اين جريان شده است. عامل اصلي گسترش وهابيت در همة اين مناطق مشابه است و آن ثروت قابل توجه و چشمگير عربستان سعودي است كه امكان ترويج جهاني وهابيت را فراهم مي كند نه گرايش واقعي به تعاليم و آموزه هاي آن. مسلمانان ميانه رو در سراسر نقاط جهان ارزيابي بشير گوتار روزنامه نگار سوماليايي را بازگو مي كنند كه مي نويسد:
"فرهنگ اسلامي ملهم از اسلام مدارا و رواداري در كشورش اينك از سوي تفسيرتازه اي از اسلام «كه خود را به مردم ما تحميل كرده است» يعني وهابيت پس زده شده است به هر سو که نگاه کنيم نسخه اي بيگانه و تحريف شده از اسلام را مي بينيم".
----------------------------------
پرسش گر : علی علوی
منبع : www.alsoal.ir