وهابيت، برگرفته از آموزه هاي محمد بن عبدالوهاب، چهرة متعصب قرن هجدهم از اهالي نواحي مركزي عربستان است. وهابي ها همچون اغلب جريان هاي راديكال مذهبي از جمع بين قدرت دولت و ايدئولوژي و تز استقرار خلافت دفاع مي‌كنند. (خلافت شكلي از حكومت است كه برخي فرمانروايان وقت با ادعاي جانشيني پيامبر در عصرگسترش جهان اسلام آن را اختيار كردند.)
آنچه وهابيت را از ساير جريان هاي ديني در جهان تسنن متمايز مي سازد، اشتغال و تلاش وهابي ها به تصفيه و پاكسازي ساير فرق اسلامي از جمله، شيعيان، صوفيه و ساير نحله هاي مسلمانان است كه تفسير مخدوش و تحريف شدة وهابيت از اسلام را نمي پذيرند. در سال،???? ابن عبدالوهاب با آل سعود پيماني تاريخي بست و به اقدام هاي خود داير بر حذف و نابودي ساير رقباي مذهبي وجهة قانوني داد.
در مقابل، آل سعود هم از اقدام هاي متعصبان وهابي مبني بر آنچه اين فرقه پاكسازي زمين از لوث وجود «كافران» مي خواند، پشتيباني كرد. درسال ????، جنگجويان وهابي و سعودي به عراق فعلي حمله كردند و كربلا شهر مقدس شيعيان را مورد غارت و چپاول قرار دادند كه در نتيجة اين تهاجم بيش از ?هزار نفر كشته شدند. سعودي ها پس از تصرف مكه و مدينه، قبور مقدس اولياي شيعه نظير جنات البقيع - كه قبور ? تن از ?? امام شيعه در آن واقع است - با خاك يكسان كردند. (با اين ادعا كه وجود مقبره «بدعت» و نماد بت پرستي است. ) علماي وهابي به پاس حمايت و پشتيباني خود از سلطه خانواده سلطنتي بر حوزه هاي سياسي، امنيتي و اقتصادي، توانستند نظارت و كنترل نهادهاي مذهبي و آموزشي دولتي را به دست گيرند و اجازه يافتند تا تفسير خشك و سختگيرانة خود از شريعت اسلامي را به مورد اجرا بگذارند. وهابيت تا دهة ?? تا حد زيادي به شبه جزيرة عربستان محدود مي‌شد، اما در دهة ?? كه پادشاهي سعودي به اعضاي تندروي جمعيت اخوان المسلمين كه از آزار و شكنجه حكومت جمال عبدالناصر مي گريختند، پناه داد، ميان اصول عقيدتي بدوي اما جدا افتاده و منزوي وهابيت ـ يعني ايدئولوژي رسمي سعودي ـ با تعاليم سلفي برخي مؤسسين اخوان المسلمين كه حاكمان سكولار عرب را به مثابه كافران و اهداف مشروع جنگ مقدس و جهاد معرفي و محكوم مي كرد، امتزاج و پيوندي حاصل شد. اين تركيب تازه در واقع تلفيق محافظه كاري فرهنگي و اجتماعي وهابيت و راديكاليسم سياسي اخواني ها بود كه موجب پديد آمدن گونة ستيزه جوي وهابيت شد كه سرانجام القاعده از آن پديد آمد.
اصطلاحات نادرستي مانند فاشيسم اسلامي و فاشيسم مذهبي كه برخي محافل غرب بارها به اشتباه از آنها براي اشاره به همة اشكال اسلامگرايي استفاده كرده اند، امروز نام هاي مناسبي براي وهابيت به نظر مي رسند. امتناع فرقة وهابي از پذيرش حقوق فردي، تحقير وتخفيف حقوق و شأن و منزلت زنان، بي اعتنايي به ارزش هاي واقعي و فطري حيات انسان و تشويق خشونت بر ضد حريفانش كه آنها را كافر مي نامد همگي از جمله مواردي است كه در ميان جنبش هاي اصولگراي اسلامي نظير ندارد.
جيمز وولسي رئيس سابق سازمان CIA، براي توصيف وهابيت از عبارت «توتاليتاريانيسم تئوكراتيك » استفاده مي كند، عبارتي كه هم تمايل جريان وهابي به كسب قدرت در جزيي ترين شئون حيات روزمرة مسلمانان و هم جاه طلبي هاي جهاني آن را برجسته مي سازد. وي همچنين به اين نكته اشاره مي كند كه مريدان فرقة وهابي با بر افراشتن بيرق اسلام، منافع ملي، سياسي و يا سرزمين خاصي را دنبال نمي كنند.با همين نگاه ايمن الظواهري مرد شماره ? القاعده، به لحني تند گروه اسلامگراي فلسطيني حماس و جمعيت اخوان المسلمين مصر را به دليل شركت در انتخابات ملي محكوم كرد. درخلال دهة ??، روحانيون وهابي گسترش اين آميزة به اصطلاح انقلابي و بدوي عقيدتي را در سطح دانشگاه ها و مساجد سعودي ترويج كردند زيرا سعودي ها مي پنداشتند كه وهابيت به مثابة سد و مانعي در برابر تهديد ناشي از غربي شدن فرهنگ وچتر مصونيتي براي فساد ناشي از افزايش قيمت نفت كه از دهه ?? شروع شد، است. اشغال مسجدالحرام در مكه از سوي طلبه هاي تا بن دندان مسلح وهابي در سال ???? زنگ خطر را براي سعودي ها به صدا در آورد. پس از اين خانوادة سلطنتي در پي فرصتي بودند كه در ساية آن افراط گرايي فزاينده و رو به رشد ناشي از نسل تازه وهابيت را تغيير جهت دهند. تهاجم شوروي به افعانستان همان نقطة انحرافي بود كه خاندان سلطنتي روي آن انگشت نهاد.
سعودي ها با همكاري و مساعدت سازمان اطلاعات و امنيت داخلي پاكستان (ISI) و سازمان CIA روي برنامة كمك به مجاهدين افغان به طور گسترده سرمايه گذاري كردند. دراين راستا آنها به منظور نشر ادبيات و ايدئولوژي نو وهابي در اردوگاه‌هاي پراكنده و نامنظم پناهندگان افغان در پاكستان، از مدارس تندرو و افراطي حمايت مالي وسيع كردند. آنها همچنين، هزاران جهادگر داوطلب را از عربستان سعودي و ساير كشورهاي عربي براي جنگ دوشادوش مجاهدين به افغانستان گسيل كردند. اين به اصطلاح «اعراب افغان» پس از عقب نشيني شوروي از افغانستان در سال ???? در مناطق گسترده اي از جهان پراكنده شدند و به نام اسلام به مبارزه با حريفان شان كه همچنان آنها را كافران مي خوانند، ادامه دادند. دراين مسير واعظان ستيزه جوي وهابي نيز با آنها همراه شدند. در واقع اين طيف ـ اعراب افغان ـ ستون فقرات القاعده را مي سازند. ستاد عملياتي القاعده در ابتدا در بخش هايي از سودان لانه گزيده بود، اما در پي اشغال كابل توسط طالبان به افغانستان كوچ كرد. طالبان نيروي افغان تازه‌اي بود كه اعضاي آن از مدارس وهابي جذب شده بودند و پاكستاني ها به آنها آموزش دادند. برهمين اساس غايت و آرمان طالبان برپايي دولت الگو و نمونة وهابي در افغانستان بود.
خاندان سعودي، در پاسخ به فشارهاي زياد واشنگتن تابعيت سعودي بن لادن را لغو كرد اما در زمينه مقابله با مؤسسه وهابي در داخل و خارج از كشور كه اغلب در پوشش نهادهاي خيريه فعاليت داشتند، اقدام چنداني به عمل نياورد. اين در حالي بود كه تهاجم ايدئولوژيك وهابيت در سراسر جهان متكي بر كمك هاي نقدي و پشتيباني مالي حكومت سعودي بود و پول القاعده از طريق همين مؤسسه هاي خيريه جمع آوري مي شد. بسياري عقيده دارند كه اسامه بن لادن با شاهزاده تركي الفيصل ـ كه در زمان راه اندازي اعراب افغان و تأسيس طالبان رياست نهاد قدرتمند سازمان اطلاعات و امنيت حكومت سعودي را در دست داشت - در اواسط دهه ?? به يك توافق مهم رسيده است كه به موجب آن توافق، القاعده پادشاهي را هدف حملات خود قرار نخواهد داد و پادشاهي سعودي هم مانع از جمع آوري و انتقال كمك مؤسسه هاي سعودي براي القاعده نخواهد شد و بن لادن را هم مسترد نخواهد كرد. شايد پيرو همين پيمان‌نامة تاريخي بود كه القاعده پيش از ?? سپتامبر، به كلي از انجام حملات به اهداف سعودي در عربستان خودداري كرد. اما پس از ?? سپتامبر براي مدتي حكومت سعودي تحت فشار واشنگتن، برنامة سركوب سلول هاي مخفي القاعده در عربستان را آغاز كرد، حملات تروريستي و درگيري ميان نيروهاي پليس سعودي و ستيزه جويان وهابي پس از ماه مه ???? به طور نامنظم روي داده است. با اين وجود به نظر مي رسد كه بيشتر گروه هاي تروريستي وابسته به القاعده همچنان به همان «پيمان‌نامة تاريخي با تركي الفيصل» احترام مي گذارند زيرا صدها نفر از اعضاي خاندان سلطنتي سعودي بدون واهمه از به قتل رسيدن به سراسر نقاط جهان سفر مي كنند. از نشانه هاي ديگر اين بده بستان ميان القاعده و سعودي ها اين است كه تروريست ها صنعت نفت حساس و آسيب پذير اين كشور را تنها يك بار هدف حملات قرار دادند. پادشاهي سعودي هم با وجود همكاري محدود با واشنگتن در زمينة كنترل منابع مالي تروريست ها، متقابلاً به تعهد خود مبني بر گسترش وهابيت در داخل و خارج از كشورپايبند مانده است و اين امكان را فراهم كرده كه همچنان شمار فزايندة سربازان متعصب و مشتاق براي سازمان هاي تروريستي در خاك اين كشور تربيت وتجهيز شوند.
----------------------------------
پرسش گر : احقاق الحق
منبع : www.alsoal.ir

نوشتن دیدگاه