1- سير خلقت نورانى حضرت زهرا (سلام الله علیها)
و در حديثى از امام صادق  علیه السلام آمده است كه: « جز خدا هيچ نبود، پس خداوند پنج نور: را از جلال و عظمت خود آفريد؛ و براى هر يك از آن انوار، اسمى از اسماى الهى بود. خدا «حميد» است و اين اسم در محمد (صلی الله علیه وآله و سلم) ظهور يافت. خدا «اعلى» است كه در اميرالمؤمنين على  علیه السلام ظهور يافت. و براى خدا «اسماء الحسنى» وجود دارد كه نام حسن و حسين  از آن اسماء مشتق است. و از اسم «فاطر» او، نام زهراى اطهر، فاطمه(سلام الله علیها) اشتقاق پيدا كرد. پس وقتى كه آن انوار را آفريد، اينها را در ميثاق قرار داد، پس در طرف راست عرش جا گرفتند. و خدا فرشتگان را از نور آفريد پس وقتى كه فرشتگان به اين انوار نظر كردند، امر و شأن اينها را بزرگ شمردند و تسبيح را از آنها فراگرفتند و اين مطابق با گفته فرشتگان است كه در قرآن آمده است: به حقيقت ما (در انتظار اوامر الهى در تدبير عالم) صف كشيده‏ايم. و به راستى ما تسبيح كننده‏ايم. و آن هنگام كه آدم  علیه السلام را آفريد آدم به سوى اين انوار از طرف راست عرش با دقت نظر نموده عرض كرد: اى صاحب اختيار من! آنان كيستند؟ خداى متعال در پاسخ فرمود: اى آدم علیه السلام! آنها برگزيدگان من و خواص من هستند، اينها را از نور عظمت و بزرگى‏ام آفريده‏ام و از اسمهاى خودم اسمى را براى اينها برگرفتم، پس عرض كرد: اى پروردگارم! به حقى كه تو بر اينها دارى اسمهاى اينها را به من بياموز، پس خداى متعال فرمود: اى آدم علیه السلام! اين اسمها نزد تو امانت باشد (كه) سرّ و رازى از راز من است. غير تو نبايد بر آن آگاه شود جز به اذن من، عرض كرد: پروردگارم قبول كردم. خداوند پس از گرفتن اين پيمان، اسمهاى آنها را به آدم  علیه السلام تعليم داد. و به فرشتگان عرضه كرد، هيچ كدام به آنها عالم نبودند، پس در پاسخ قول خدای متعال که فرمود: مرا از نامهاى اينها خبر دهيد اگر راست مى‏گوييد، عرض كردند: منزهى تو! براى ما علمى نيست جز آنچه به ما آموخته‏اى. همانا تو عالم و داراى حكمتى. (آنگاه خداوند) فرمود: اى آدم علیه السلام! فرشتگان را به اسمهاى آن انوار خبر ده، پس وقتى كه اينها را به اسماء خبر داد، فرشتگان دانستند كه اين مطلب (در نزد آدم علیه السلام)به امانت گذاشته شده و آدم علیه السلام به
سبب آگاهى از آن، فضيلت و برترى يافته است. سپس امر به سجده­ی آدم  علیه السلام شدند؛ زيرا كه سجده­ی ملائكه، فضيلتى براى آدم علیه السلام و عبادت براى خداى متعال بود. چون كه سجده­ی ملائكه، سزاوار آدم علیه السلام بود»[1]
2- حضرت زهرا (سلام الله علیها)و اهل‏بيت : علت آفرينش هستى
رسول خدا (صلی الله علیه وآله و سلم) فرمودند: هنگامى كه خداى تعالى حضرت آدم ابوالبشر علیه السلام را آفريد و از روح خود در او بدميد، آدم  علیه السلام به جانب راست عرش نظر افكند، آنجا پنج شبح غرقه در نور به حال سجده و ركوع مشاهده كرد، عرض كرد: خدايا قبل از آفريدن من، كسى را از خاك خلق كرده‏اى؟ خطاب آمد: نه، نيافريده‏ام. عرض كرد: پس اين پنج شبح كه آنها را در هيئت و صورت همانند خود مى‏بينم چه كسانى هستند؟
خداى تعالى فرمود: اين پنج تن : از نسل تو هستند، اگر آنها نبودند، ترا نمى‏آفريدم، نامهاى آنان را از اسامى خود مشتق كرده‏ام (و من خود آنان را نامگذارى كرده‏ام)، اگر اين پنج تن : نبودند، نه بهشت و دوزخ را مى‏آفريدم و نه عرش و كرسى را، نه آسمان و زمين را خلق مى‏كردم و نه فرشتگان و انس و جن را.
منم محمود و اين محمد(صلی الله علیه وآله و سلم) است، منم عالى و اين على علیه السلام است، منم فاطر و اين فاطمه(سلام الله علیها) است، منم احسان و اين حسن علیه السلام است، و منم محسن و اين حسين علیه السلام است. به عزتم سوگند، هر بشرى اگر به مقدار ذره ی بسيار كوچكى، كينه و دشمنى هر يك از آنان را در دل داشته باشد، او را در آتش دوزخ مى‏افكنم.... ای آدم، اين پنج تن:، برگزيدگان من هستند و نجات و هلاك هركس وابسته به حبّ و بغضى است كه نسبت به آنان دارد. ای آدم، هر وقت از من حاجتى مى‏خواهى، به آنان توسل كن.
ابوهريره مى‏گويد، پيامبر اكرم(صلی الله علیه وآله و سلم) در ادامه سخن فرمود: ما پنج تن: كشتى نجاتيم، هركس با ما باشد، نجات يابد، و هركس كه از ما روگردان شود هلاك گردد. پس هركس حاجتى از خدا مى‏خواهد، پس به وسيله ما اهل‏بيت: از حضرت حق تبارك و تعالى مسئلت نمايد».
حقيقت آن است كه پنج تن: مقدّس رمز خلقتند.
و  در روایت است:
يا أحمَدُ! لَو لاكَ لَما خَلَقتُ الأفلاكَ، وَ لَو لا عَلِىُّ لَما خَلَقتُكَ، وَ لَو لا فاطِمَهُ لَما خَلقُتُكما.[2]
اى احمد! اگر تو نبودى آسمان و زمين را نمى‏آفريدم و اگر على نبود تو را نمى‏آفريدم و اگر فاطمه(سلام الله علیها) نبود شما را نمى‏آفريدم (يعنى شمايان رمز خلقتيد)، و فاطمه(سلام الله علیها) حوريّه‏اى بود كه چند صباحى لباس آدميان در بر نمود.[3]
3- روشنى عالم از نور حضرت زهرا (سلام الله علیها)
ابن‏مسعود نقل مى‏كند كه، ديدم على بن ابى‏طالب  علیه السلام را كه مشغول نماز است، و در ركوع و سجودش مى‏گويد: «اللَّهم بحق محمد (صلی الله علیه وآله و سلم) عبدك، اغفر للخاطئين من شيعتى»
پروردگارا، به حق بنده‏ى مقربت محمد (صلی الله علیه وآله و سلم)خطاكاران از شيعيان مرا ببخش.
از نزد او خارج شدم و به محضر رسول خدا  (صلی الله علیه وآله و سلم)شرفياب شدم. ايشان را در حال نماز يافتم. ديدم كه رسول خدا (صلی الله علیه وآله و سلم)در نماز خود مى‏گويد:
« اللَّهم بحق على  علیه السلام عبدك اغفر للخاطئين من امتى»
خداوندا، خطاكاران از امّت مرا، بحق على  علیه السلام بنده‏ى مقربت ببخش.
از آنچه ديده بودم، در من وحشت و ترديد بزرگى ايجاد شد. وقتى نماز رسول خدا (صلی الله علیه وآله و سلم) به پايان رسيد، خطاب به من فرمودند:
اى پسر مسعود، آيا كافر شدى بعد از آنكه ايمان آورده بودى؟
عرض كردم، ابداً چنين نيست يا رسول‏اللَّه، بلكه ديدم على  علیه السلامرا كه خداوند را به حق شما طلب مى‏كرد و شما را ديدم كه خدا را به حق على  علیه السلاممى‏خوانديد. پس ترديد كردم كه كداميك از شما نزد خداى عزوجل برتريد.
پيامبر (صلی الله علیه وآله و سلم) فرمودند: اى پسر مسعود، بنشين.
پس من در مقابل، رسول خدا (صلی الله علیه وآله و سلم) نشستم.
آن حضرت فرمودند: « ان اللَّه خلقنى و علياً من نور قدرته قبل ان يخلق الخلق بِاَلفَى عام اذ لا تسبيح و لاتقديس» خداوند من و على  علیه السلامرا از نور عظمت و بزرگى خود خلق كرد: دو هزار سال قبل از آنكه ساير خلائق را بيافريند. زمانى كه هيچ تسبيح و تقديسى وجود نداشت.
« ففتق نورى، فخلق منه السموات و الارضين و انا واللَّه اجل من سماوات و الارضين.»
پس نور مرا شكافت و از نور من آسمانها و زمين را آفريد به خداى تبارك و تعالى قسم كه من از آسمانها و زمين ها برترم.
« وفتق نور على بن ابى‏طالب  علیه السلام  فخلق منه العرش و الكرسى و على بن ابى‏طالب  علیه السلام  واللَّه افضل من العرش و الكرسى» و چون نور على  علیه السلامرا منتشر ساخت، عرش و كرسى از نور او خلق گرديد؛ به پروردگار قسم كه على  علیه السلام از عرش و كرسى افضل است.
« و فتق نور الحسن  علیه السلام فخلق منه اللوح و القلم و الحسن  علیه السلام واللَّه افضل من اللوح و القلم».
سپس نور حسن  علیه السلام را باز كرد و لوح و قلم از نور حسن  علیه السلام به وجود آمد و به خدا قسم كه حسن  علیه السلام از لوح و قلم نيز برتر است.
« وفتق نور الحسين  علیه السلام فخلق منه الجنان و الحور العين و الحسين  علیه السلام واللَّه افضل من الحور العين.»
و چون هستى را از نور حسين  علیه السلام معطر كرد، بهشت و حوريان زيباروى، از نور او پديدار گشتند؛ واللَّه حسين از حورالعين برتر است.
«ثم اظلمت المشارق و المغارب فشكت الملائكه الى اللَّه تعالى ان يكشف عنهم تلك الظلمه فتكلم اللَّه جل جلاله كلمه فخلق منها روحا ثم تكلم بكلمه فخلق من تلك الكلمه نورا فاضاف النور الى تلك الروح و اقامها مقام العرش فزهرت المشارق و المغارب فهى فاطمه الزهراء (سلام الله علیها) و لذلك سميت الزهراء لان نورها زهرت به سماوات.» سپس همه‏ى هستى از شرق تا به غرب تاريك ماند. ملائكه بر پروردگار از آن همه تاريكى و ظلمت شكايت كردند و خواستند كه پروردگار تاريكى را از ايشان برطرف كند. پروردگار در اجابت خواسته­ی آنان كلمه‏اى فرمود، از آن كلمه روحى خلق گرديد، سپس كلمه‏اى ديگر فرمود و از آن كلمه نورى خلق شد پس آن نور را به آن روح اضافه كرد و آن را در بلندترين مكان عرش قرار داد. همه عالم از شرق تا به غرب نورانى شد. آن روح آميخته به نور از لطف پروردگار كسى نيست، جز فاطمه زهرا (سلام الله علیها) و به همين دليل او را زهرا (سلام الله علیها) ناميدند، زيرا نورش آسمانها را روشن ساخت. در ادامه‏ى اين روايت زيبا پيامبر (صلی الله علیه وآله و سلم) مى‏فرمايند:
«يابن مسعود اذا كان يوم القيامه يقول اللَّه جل جلاله لى و لعلى ادخلا الجنه من شئتما و ادخلا النار من شئتما و ذلك قوله تعالى ]القيا فى جهنم كل كفار عنيد[فالكافر من جحد نبوتى و العنيد من جحد بولايه على بن ابى‏طالب  علیه السلام و عترته و الجنه لشيعته و لمحبيه. 
« اى پسر مسعود، چون روز قيامت فرارسد، پروردگار به من و على  علیه السلام مى‏فرمايد: هركس را كه مى‏خواهيد به بهشت داخل كنيد، و به جهنم بفرستيد هركس را كه مى‏خواهيد. و اين قول پروردگار در قرآن مجيد است كه ] القيا فى جهنم كل كفار عنيد[ [4]
(هر كافر متكبر لجوج را به جهنم افكنيد، پس كافر كسى است كه از نبوت من سرپيچى كند؛ و عنيد كسى است كه از ولايت على بن ابى‏طالب   علیه السلامو عترتش و محبت كردن به شيعيان و دوستانش سر باز زند.»[5]
و در روايت ديگرى است كه:
خداوند نور پنج تن: را از نور عظمتش آفريد، و آسمان و زمين را از نور پيامبر اكرم (صلی الله علیه وآله و سلم) و عرش و كرسى را از نور على  علیه السلام و لوح و قلم را از نور حسن علیه السلام و حورالعين را از نور حسين  علیه السلامآفريد. مشرق و مغرب عالم در ظلمت و تاريكى بود. فرشتگان از اين ظلمت به خدا شكايت كردند و خدا را به اين انوار قسم دادند كه ظلمت را بردارد.
اين بود كه خداوند روح و نور فاطمه (سلام الله علیها) را آفريد، و مشرق و مغرب آفرينش روشن شد.
4- خلقت حضرت زهرا (سلام الله علیها) و شيعيان از سرشت يكسان
امام صادق علیه السلام مى‏فرمايند: «إن اللَّه خلق محمداً من طينه من جوهره تحت العرش، و إنه كان لطينته نضح فجبل طينه اميرالمؤمنين  علیه السلام من نضح طينه رسول‏اللَّه (صلی الله علیه وآله و سلم)، و كان لطينه اميرالمؤمنين  علیه السلام نضح فجبل طينتنا من فضل طينه اميرالمؤمنين   علیه السلام ، و كانت لطينتنا نضح فجبل طينه شيعتنا من نضح طينتنا، فقلوبهم نحن إلينا، و قلوبنا تعطف عليهم تعطف الوالد على الولد و نحن خير لهم و هم خير لنا، و رسول‏اللَّه (صلی الله علیه وآله و سلم) لنا خير و نحن له خير».[6]
يعنى: «خداوند محمد(صلی الله علیه وآله و سلم) را از طينت و سرشتى كه از گوهرى در زير عرش بود خلق فرمود، و طينت محمد(صلی الله علیه وآله و سلم) را تراوشى بود كه خداوند طينت اميرالمؤمنين را از همان تراوش طينت رسول خدا خلق نمود. و طينت اميرالمؤمنين علیه السلام را نيز تراوشى بود كه خداوند طينت ما را از باقيمانده‏ى طينت اميرالمؤمنين علیه السلام خلق كرد، و براى طينت ما نيز تراوشى بوده كه خداوند شیعیان ما را از همان تراوش طينت ما خلق فرموده است. دلهاى شيعيان ما مشتاق ما هستند و دلهاى ما نيز- بمانند مهربانى و شفقت پدر به فرزند- به آنان توجّه دارد.
ما براى شيعيانمان بهترين‏ها هستيم و شيعيان ما براى ما بهترين‏ها هستند، رسول خدا نيز براى ما بهترين است و ما هم براى او بهترين‏ها هستيم».
5- تصوير حضرت زهرا (سلام الله علیها) در بهشت
« آدم و حوّا در كنار هم نشسته بودند كه جبرئيل به نزدشان آمد و آنان را همراه خود به داخل قصرى از طلا برد، در آنجا تختى از ياقوت قرمز بود و بالاى آن تخت قبّه‏اى بود نورافشان، و در ميان آن قبّه چهره‏اى غرقه در نور، كه تاجى بر سر نهاده و دو گوشوار از لؤلؤ در گوشش، و گردن‏بندى از نور بر گردنش آويخته بود. هر دو از نورانيت حيرت‏انگيز آن تمثال در شگفت شدند به حدى كه حضرت آدم زيبائى همسرش حوا را فراموش نمود (زيرا شاهد يك زيبائى بى‏سابقه و حسن بى‏نظير بود)، لذا روى به جبرئيل كرد و پرسيد اين صورت كيست؟ جبرئيل گفت: اين فاطمه است، و آن تاجش احمدنما، گردن‏بندش حيدرنما و دو گوشواره اش نشانگر حسن و حسين است. آنگاه حضرت آدم علیه السلام سر خويش را به سوى قبه نور بلند كرد، و در آنجا اين پنج اسم را که با خط نور نوشته شده بود ديد: من محمودم و اين محمّد(صلی الله علیه وآله و سلم) است، من اعلى هستم و اين على علیه السلام است، من فاطرم و اين فاطمه(سلام الله علیها) است، من محسنم و اين حسن علیه السلام است، و احسان از من است و اين حسين علیه السلام است.[7]
6- نامهاى گره‏گشا و توبه حضرت آدم  علیه السلام
وقتى اسامى پنج تن مقدّس را جبرئيل براى حضرت آدم قرائت كرد، جبرئيل گفت: يا آدم، اين نامها را بخاطر بسپار كه بعدها يقيناً به آنها نيازمند مى‏شوى، و آن اسماء مشكل‏گشاى تو خواهند بود. بعد از آنكه حضرت آدم علیه السلام مرتكب آن ترك اولى شد و در نتيجه بر زمين فرود آمد، بعد از 300 سال اشك ريختن (به ياد آن نامهاى مقدس افتاد) و با آن اسماء مبارك دعائى ترتيب داد و به پيشگاه خداى متعال چنين معروض داشت:  
«پروردگارا به حق محمد، على، فاطمه، حسن و حسين8، يا محمود، يا اعلى، و يا محسن، يا فاطر از خطاى من درگذر و توبه مرا قبول فرما. در آن هنگام از جانب خداى تعالى خطاب آمد كه يا آدم اگر (در آن حال دعا) درخواست مى‏كردى كه گناهان همه‏ى فرزندانت را بيامرزم هر آينه همه آنان را مى‏بخشيدم».[8]
7- عرض ولايت حضرت زهرا (سلام الله علیها) بر موجودات
در ضمن حديث معراج آمده است كه خداوند فرمود: اى محمد، من، تو و على و فاطمه و حسن و حسين8 و امامان از فرزندان حسين علیه السلام را از نور خودم آفريدم و ولايت شما را بر اهل آسمانها و زمين عرضه كردم، هركس آن را پذيرفت، در نزد من از مؤمنين به حساب آمد و هركس آن را منكر شد، در نزد من از گمراهان (از ستمگران) محسوب شد، اى محمد(صلی الله علیه وآله و سلم)! اگربنده‏اى از بندگان من آن قدر مرا بپرستد و عبادت كند كه از كار افتد و از لاغرى و ناتوانى بسان مشك خشكيده و فرسوده‏اى شود و بعد به هنگام ورود بر من منكر ولايت شما باشد او را نخواهم آمرزيد تا اينكه اقرار به ولايت شما نمايد.
اى محمد(صلی الله علیه وآله و سلم)، آيا دوست دارى آنان را ببينى؟ گفتم: آرى، پروردگارا! فرمود: نگاه كن، من به طرف راست عرش نگريستم، و اسم خود را ديدم و اسم على و فاطمه و حسن و حسين و على و محمد و جعفر و موسى و على و محمد و على و حسن را: و اسم مهدى4 را در وسط آن به گونه‏اى ديدم كه گويا ستاره‏اى درخشان است. خداوند فرمود: اى محمد(صلی الله علیه وآله و سلم) ! اينان حجت‏هاى من بر آفريدگانم مى‏باشند و اين (اشاره به حضرت مهدی4) آن كسى است كه از فرزندان تو، به شمشير قيام مى‏كند و از دشمنانم انتقام مى‏گيرد.[9]
_____________________________________
[1]- تفسیر فرات ص 11
[2]- جُنّه العاصمه ص 148به نقل از كشف الآلى ، ملتقى البحرين، ص 14 ، القطره ج 1: ص 164 ، سفينه البحار، ماده «خلق» و مستدرك سفينه البحار، ج 3: ص 334 حديث قدسى  شايد در نظر نخست اين روايت احتياج به تأمّل داشته باشد؛ امّا با اندكى دقّت، لطافت تعبير به كار رفته در آن اشكار مى‏گردد. همچنانكه مى‏دانيد كنيه‏ى حضرت زهرا (سلام الله علیها) «امّ‏ابيها» است. در سبب مكّنا شدن حضرتش به اين كنيه با مدد از روايتى كه از امام باقر علیه السلام‏نقل شده است كه حضرت فرمودند: ريشه درخت نبوّت زهراى اطهر است و يا روايتى كه ذهبى در كتاب ميزان الاعتدال ج 1:ص 234 از رسول خدا نقل مى‏كند كه حضرت مى‏فرمايند:« أنَا شَجَرَه، وَ فاطِمَه أصلُها،وَ عَلِىُّ لِقاحهُا، وَ الحَسَنُ وَ الحُسَينُ ثَمَرُها» يعنى من درخت، فاطمه ريشه آن، على لقاح آن، و حسن و حسين ميوه‏ى آن هستند آشكار مى‏گردد كه خلقت پيامبر، على، حسن و حسين ، در عالم انوار بسته به خلقت حضرت زهرا (سلام الله علیها) بوده است. فَافهَم فَإنَّهُ دَقِيقٌ جِدّاً.
[3]- تاريخ بغداد ، خطيب بغدادى ، ج 5: ص 86.
[4]- ق/ 24.
[5]- بحارالانوار، ج 40، ص 43.
[6]- بصائر الدرجات ص 14، بحارالانوار 8 /25
[7]- فاطمه زهرا (سلام الله علیها) علامه امینی ص 159
[8]- همان ص 153
[9]- همان ص 197

نوشتن دیدگاه