پرسش:
من شاید حدود 25 بار توبه‌ام را شکسته‌ام. ولی حالا واقعاً خیلی پشیمانم. آیا این بار اگر با اراده‌ای قوی و عاجزانه یکبار دیگر توبه کنم و تمام نیرویم را برای گناه نکردن بکار گیرم آیا این توبه مورد قبول واقع می‌شود؟ البته من نمازم را تقریباً همیشه می‌خوانم و کلاً رعایت تمام موارد را می‌کنم ولی مشکل من این است که در کنترل نگاهم کمی ضعیف هستم و منظور از شکستن توبه‌ام هم همین هست.
پاسخ:
چنان چه از گناهی که مرتکب شده‌اید حقیقتاً توبه کنید و استغفار نمایید ان شاء الله مورد عفو خداوند متعال قرار می‌گیرید.
البته توبه باید پا بر جا و دائم بوده باشد؛ از یک سو، هر زمان خطایی از انسان بر اثروسوسه‏های «نفس امّاره‏» سر بزند، باید بلافاصله به سراغ توبه رود، و در مرحله «نفس‏لوّامه‏» در آید تا زمانی که به مرحله «نفس مطمئنه‏» رسد و ریشه‏های وسوسه‏هااز بیخ کنده شود.
و از سوی دیگر، از هر گناهی توبه می‏کند باید کمال مراقبت را به خرج دهد که آنتوبه را نشکند و بر تعهد خود در پیشگاه خداوند، نسبت به ترک آینده باقی بماند. و بهتعبیر دیگر، اگر بعد از توبه از گناه هنوز انگیزه‏های آن در اعماق دل و جان او باقیمانده باید با آن به مبارزه برخیزد و جهاد با نفس را، جزء برنامه های خویش قرار دهد و به این ترتیب، هم در صف تائبان باشد و هم در صف مجاهدان.
بعضی از علمای اخلاق بحث‏ بی‏نتیجه یا کم نتیجه‏ای را در این جا دنبال کرده‏اند کهآیا مقام توبه‏کار جهاد کننده در برابر ریشه‏های گناه افضل است‏ یا توبه کاری کهریشه‏های گناه را از سرزمین قلب خویش بر انداخته است.
این مهم نیست که ‏کدام یک از آن دو افضلند، مهم آن است که توبه کننده چه دستوراتی راباید به کار بندد که به گناه گذشته بازگشت نکند؛ برای این امر رعایت اموری لازماست.
1- جدا شدن از محیط گناه و عدم شرکت در مجالس معصیت، چرا که توبه کار در آغازامر آسیب پذیر است و مانند بیماری است که تازه از بستر برخاسته، و اگر با پای خودبه مناطق آلوده به میکرب‌های بیماری زا رود، احتمال آلودگی مجدد او به بیماری فراواناست؛ و یا هم چون معتادی است که ترک اعتیاد به مواد مخدر نموده ولی هر گاه به مناطق آلودهبرگردد، به سرعت آلوده می‏شود.
2- باید در دوستان و معاشران خود تجدید نظر کند؛ هر گاه در گذشته کسانی بوده‏اند که او را تشویق به گناه می‏کردند، از آنها شدیداً فاصله گیرد.
3- هر زمان وسوسه‏ها و انگیزه‏های آن گناه در او پیدا می‏شود، به ذکر خدا رویآورد، چرا که ذکر خدا مایه آرامش دل‌ها است؛ «الا بذکر الله تطمئن القلوب»[i]
4- همواره در باره آثار زیانبار گناهی که آن را ترک گفته بیندیشد و آن آثار رانصب العین خود قرار دهد، مبادا بر اثر غفلت از آن و فراموش کردن اثرات مرگبار آنگناه، بار دیگر انگیزه‏های گناه مجدد در او رشد کند، و وسوسه‏ها از هر سو به قلب او هجوم آورد.
5- در داستان‌های پیشینیان و کسانی که بر اثر گناهان مختلف گرفتار مصائب دردناکیشدند، بیندیشد، و سرگذشت آنها را از نظر بگذراند، حتی در حالات انبیاء و پیامبرانمعصومی که گاه گرفتار لغزش ترک اولی شدند، مطالعه کند؛ مثلاً، ببیند که چه امری سببشد آدم با آن مقام والایش از بهشت رانده شود، یا حضرت یونس مورد خشم قرار گیرد، وبه زندان شکم ماهی فرستاده شود یا بر اثر چه عواملی یعقوب(ع)، پیامبر بزرگ خدا، به دردجان فرسای فراق فرزند سال‌ها گرفتار آید.
مطالعه ‏این امور بی ‏شک وسوسه‏های گناه ‏را کم ‏می‏کند، و به توبه دوام و ثبات می‌‏بخشد.
6- به عقوبت‌ها و مجازات‌هایی که بر یکایک از گناهان وعده داده شده بیندیشد، و ایناحتمال را از نظر دور ندارد که تکرار گناه بعد از توبه ممکن است مجازات شدیدتریداشته باشد.
و نیز به الطاف و عنایات الهیه که در انتظار توبه‏ کاران است و شامل حال او شدهاست توجه کند و دائماً به خود تلقین نماید، بکوش، و این عنایات و الطاف را حفظ کن، واین مقام والایی که خداوند نصیب تو کرده است‏ به آسانی از دست مده!
7- باید وقت شبانه روزی خود را با برنامه‏های صحیح پر کند، برنامه تلاش برایزندگی آبرومند، برنامه عبادت و بندگی خدا و برنامه سرگرمی‏های سالم؛ زیرا بی‏کاری وخالی ماندن اوقات از برنامه، بلای عظیمی است که زمینه را برای وسوسه‏های بازگشت بهگناه فراهم می‏سازد.
از دانشمندی پرسیدند که تفسیر حدیث «التائب حبیب الله»[ii](توبه کننده دوست خداست)چیست؟ گفت: منظور کسی است که مصداق این آیه ‏شریفه باشد: «التّائِبُونَ الْعابِدُونَ الْحامِدُونَ السّائِحُونَ الرّاکِعُونَ السّاجِدُونَ اْلآمِرُونَ بِالْمَعْرُوفِ وَ النّاهُونَ عَنِ الْمُنْکَرِ وَ الْحافِظُونَ لِحُدُودِ اللّهِ وَ بَشِّرِ الْمُؤْمِنینَ»[iii]توبه کنندگان، عبادت کاران، سپاسگویان، سیاحت کنندگان، رکوع کنندگان، سجده ‏آوران، آمران به معروف، نهی کنندگان از منکر، و حافظان حدود (و مرزهای) الهی، (مؤمنان حقیقی‏اند)؛ و بشارت ده به (این چنین) مؤمنان.[iv]
برای آگاهی بیشتر می‌توانید به دو مقاله زیر مراجعه نمایید:
1 -گناهکاری و اصرار بر معاصی و عدم پشیمانی از آن
2 - توبه
________________________________________
[i]- سوره رعد، آیه‏28
[ii]- محجة البیضاء، جلد7، صحفه‏187
[iii]- سوره توبة، آیه 112
[iv]اخلاق در قرآن، ج 1نویسنده: آیت الله مکارم شیرازی.
منبع: پایگاه حوزه