حق تعالى مى فرمايد اذ قال الحواريون يا عيسى ابن مريم هل يستطيع ربك ان ينزل علينا مائده من السماء (1) به يادآور وقتى را كه حواريان گفتند: اى عيسى پسر مريم! آيا مى تواند پروردگار تو كه فرو فرستد بر ما خوانى از آسمان؟.
گفته اند كه: اين سؤ ال ايشان قبل از كامل شدن ايمان ايشان بود كه كمال قدرت الهى را نمى دانستند، يا آنكه مراد ايشان آن بود كه آيا مصلحت مى داند كه چنين كند؟ يا آنكه به معنى اطاعت باشد يعنى آيا اطاعت تو مى كند اگر اين سؤ ال بكنى؟(2)
به سند معتبر از حضرت امام جعفر صادق عليه السلام منقول است كه: قرائت اهل بيت عليهم السلام تستطيع ربك بوده است به صيغه خطاب و نصب ربك يعنى: آيا مى توانى اين سؤ ال را از پروردگار خود بكنى (3)؟
قال اتقوا الله ان كنتم مؤمنين (4) عيسى عليه السلام گفت: بترسيد از خدا اگر ايمان به خدا و پيغمبر او داريد اين سؤ الها را مكنيد كه عاقبت اينها خوب نيست، قالوا نريد ان ناكل منها و تطمئن قلوبنا و نعلم ان قد صدقتنا و نكون عليها من الشاهدين (5) گفتند: مى خواهيم بخوريم از آن مائده آسمانى و مطمئن شود دل ما و صاحب يقين گرديم به كمال قدرت پروردگار خود و به علم يقين بدانيم كه تو راست گفته اى آنچه به ما خبر داده اى و بوده باشيم بر اين مائده از گواهان كه شهادت دهيم چنين معجزه اى از تو به ظهور آمده
قال عيسى ابن مريم اللهم ربنا انزل علينا مائده من السماء تكون لنا عيدا لاولنا و آخرنا و آيه منك و ارزقنا و انت خير الرازقين (6) گفت عيسى بن مريم: خداوندا اى پروردگار ما! فرو فرست بر ما مائده اى و خوان نعمتى از آسمان كه بوده باشد روز نازل شدن آن عيدى براى اول ما و آخر ما - يعنى براى آنها كه در زمان ما هستند و آنها كه بعد از ما بيايند، يا بخورند از آن مائده اول و آخر ما - و آيتى و معجزه اى باشد از جانب تو بر كمال قدرت تو و حقيقت پيغمبرى تو، و روزى كن ما را آن مائده - يا شكر آن مائده را - و تو بهترين روزى دهندگانى.
مروى است كه: در روز يكشنبه مائده نازل شد و به اين سبب نصارى آن روز را عيد كردند.(7)
قال الله انى منزلها عليكم فمن يكفر بعد منكم فانى اعذبه عذابا لا اعذبه احدا من العالمين (8) فرمود خداوند عالميان: بدرستى كه من مى فرستم بر شما آن مائده را پس هر كه كافر شود بعد از آن از شما - يا كفران نعمت كند - پس بدرستى كه عذاب مى كنم او را عذابى كه نكنم چنان عذاب احدى از عالميان را.
و در حديث معتبر از حضرت صادق عليه السلام منقول است كه: چون مائده بر عيسى عليه السلام نازل شد امر نمود حواريان را كه: مخوريد از آن مائده تا شما را مرخص گردانم، پس بك مرد از ايشان خورد از آن مائده، پس بعضى از حواريان گفتند: اى روح الله! فلان شخص خورد از آن مائده، عيسى عليه السلام از او پرسيد: خوردى؟ گفت: نه! ساير حواريان گفتند: خورد، عيسى عليه السلام فرمود: چون برادر مؤمن تو انكار كند امرى را و خود ديده باشى تكذيب ديده خود بكن و تصديق او بكن.(9)
به سند معتبر از حضرت امام محمد باقر عليه السلام منقول است كه: مائده اى كه بر بنى اسرائيل نازل شد به زنجيرهاى طلا از آسمان آويخته بود و نه رنگ طعام و نه گرده نان در آن بود.(10)
و به روايت ديگر: نه ماهى و نه گرده نان بود.(11)
به سند معتبر از حضرت امام رضا عليه السلام منقول است كه: چون مائده نازل شد و ايمان نياوردند، مسخ شد به صورت خوك.(12)
و به روايت ديگر: به صورت ميمون و خوك.(13)
و در حديث معتبر از حضرت امام موسى عليه السلام منقول است كه: خنازير جماعتى از گازران بودند كه تكذيب كردند به مائده آسمان و به صورت خوك شدند.(14)
و در تفسير امام حسن عسكرى عليه السلام مذكور است كه: حق تعالى مائده بر عيسى عليه السلام فرستاد و بركت داد در چند گرده نان و چند ماهى كه چهار هزار و هفتصد كس از آن خوردند و سير شدند.(15) و باز در آن تفسير مذكور است كه حضرت رسول صلى الله عليه و آله فرمود: چون قوم عيسى عليه السلام از خدا سؤ ال كردند كه مائده بر ايشان نازل شود و نازل شود و ايشان كفران كردند، خدا ايشان را مسخ كرد به چهار صد نوع از حيوان مانند خوك و ميمون و خرس و گربه و بعضى از مرغان و بعضى از حيوانات دريا و صحرا.(16)
و على بن ابراهيم رحمه الله روايت كرده است كه: چون مائده بر ايشان نازل مى شد بر سر آن جمع مى شدند و همه مى خوردند تا سير مى شدند، پس ‍ اغنيا و متكبران ايشان گفتند: نمى گذاريم كه مردم پست و فقير از مائده بخورند، پس حق تعالى مائده را برد به آسمان و ايشان را مسخ كرد به صورت ميمون و خوك.(17)
و شيخ طبرسى رحمه الله نقل كرده است كه: خلاف كرده اند در كيفيت نزول مائده و آنچه در آن مائده بود:
از عمار بن ياسر منقول است كه حضرت رسول صلى الله عليه و آله فرموده: مائده اى كه نازل شد نان و گوشت بود، زيرا كه از عيسى عليه السلام سؤ ال كردند طعامى را كه آخر نشود و از آن بخورند، پس حق تعالى به ايشان گفت: اين نعمت براى شما خواهد بود تا خيانت نكنيد و مخفى نكنيد و برنداريد و ذخيره نكنيد، كه اگر چنين كنيد معذب خواهيد شد، پس در همان روز خيانت كردند.
و از ابن عباس منقول است كه حضرت عيسى عليه السلام به بنى اسرائيل گفت: سى روز روزه بداريد و بعد از آن هر چه خواهيد از خدا بطلبيد تا به شما عطا فرمايد، پس سى روز روزه داشتند و چون فارغ شدند گفتند: اى عيسى! اگر براى مخلوقى كار مى كرديم به ما طعامى مى داد و ما سى روز روزه داشتيم و گرسنگى كشيديم پس دعا كن خدا مائده اى از آسمان براى ما بفرستد، پس ملائكه مائده اى براى ايشان آوردند كه هفت گرده نان و هفت ماهى در آن بود و نزد ايشان گذاشتند تا همه خوردند.
و از حضرت امام محمد باقر عليه السلام نيز اين مضمون منقول است.
و روايت ديگر آن است كه: هر طعامى در مائده بود بجز گوشت؛ به روايت ديگر: بجز نان و گوشت؛ و به روايت ديگر: بغير از ماهى و گوشت؛ به روايت ديگر آن است كه: ماهى بود و مزه هر طعامى در آن بود؛ و به روايت ديگر آنكه: ميوه اى بود از ميوه هاى بهشت؛ و روايت كرده اند كه: هر بامداد و پسين بر ايشان نازل مى شد مانند من و سلوى.
و از سلمان فارسى رحمه الله منقول است كه: عيسى عليه السلام هرگز تتبع عيوب مردم نكرد و هرگز بلند بر روى كسى سخن نگفت و هرگز در خنده قهقهه نكرد و هرگز مگسى را از روى خود دور نكرد و هرگز بينى خود را از چيز بدبوئى نگرفت و هرگز بازى و فعل عبث نكرد، و چون حواريان از آن حضرت سؤ ال كردند كه مائده بر ايشان نازل شود، جامه پشمينه پوشيد و گريست و دعا كرد براى نزول مائده، پس سفره سرخى در ميان هوا از آسمان فرود آمد و ايشان مى ديدند و در اندك زمانى نزد ايشان فرود آمد، پس عيسى عليه السلام گريست و عرض كرد: خداوندا! بگردان مرا از شكر كنندگان، خداوندا! اين مائده را رحمت گردان و سبب عذاب و عقوبت مگردان پس يهودان كه منكر آن حضرت بودند امر غريبى مشاهده كردند كه هرگز نديده بودند و بوى خوشى از آن مائده استشمام كردند كه هرگز چنين بوئى به دماغ ايشان نرسيده بود. پس عيسى عليه السلام برخاست و وضو ساخت و نماز طولانى بجا آورد و دستمال را از روى مائده برگرفت و گفت: بسم الله خير الرازقين، پس ديدند ماهى بريانى در ميان آن خوان بود كه فلس نداشت و روغن از آن مى ريخت و نزد سرش نمكى گذاشته بود و نزد دمش سركه گذاشته بود و دورش انواع سبزيها بود بجز گندنا (18) و پنج گرده نان در خوان بود كه بر روى يكى زيتون بود، و بر روى دوم عسل، و بر روى سوم روغن، و بر روى چهارم پنير، و بر روى پنجم كباب.
پس شمعون عرض كرد: اى روح الله! اين از طعام دنيا است يا از طعام آخرت؟
فرمود: از هيچيك نيست بلكه خدا به قدرت كامله خود در اين وقت آفريد، بخوريد از آنچه سؤ ال كرديد تا خدا اعانت كند شما را و از فضل خود زياده كند نعمت شما را.
پس حواريان عرض كردند: يا روح الله! امروز يك آيت ديگر مى خواهيم كه از تو ظاهر شود.
عيسى عليه السلام فرمود: اى ماهى! زنده شو به اذن خدا؛ پس ماهى به حركت آمد و فلس و خار آن برگشت و ايشان را از مشاهده آن حال غريب دهشتى عارض شد! پس عيسى عليه السلام فرمود: چرا چيزى چند سؤ ال مى كنيد كه چون به شما مى دهند كراهت داريد از آن؟ چه بسيار مى ترسم كه شما كارى بكنيد كه به عذاب الهى معذب شويد. پس عيسى عليه السلام فرمود: پناه مى برم به خدا از آنكه من از اين ماهى بخورم، بلكه هر كه سؤ ال كرده است بخورد، پس ترسيدند از خوردن آن، حضرت عيسى فقيران و محتاجان و بيماران و صاحبان دردهاى مزمن را طلبيد و فرمود كه از آن مائده بخورند، و فرمود: بخوريد كه بر شما گوارا است و بر ديگران بلا است! پس هزار و سيصد نفر از فقيران و بيماران در آن روز از آن مائده خوردند و سير شدند و از ماهى هيچ كم نشد، پس مائده پرواز كرد و بسوى آسمان بلند شد و ايشان مى ديدند تا از نظرشان غائب شد، پس هر بيمارى كه در آن روز از مائده خورد صحيح شد و هر مريضى كه خورد مرضش زائل شد و هر پريشانى كه خورد غنى و مالدار شد، و پشيمان شدند آنها كه نخوردند، و هرگاه نازل مى شد اغنيا و فقرا بر سر آن مائده ازدحام مى كردند، پس عيسى عليه السلام ميان ايشان به نوبه مقرر فرمود كه يك روز اغنيا بخورند و يك روز فقرا، و چهل روز مائده نازل شد كه چاشت مى آمد تا ظهر برپا بود كه از آن مى خوردند، و چون ظهر مى شد بالا مى رفت و سايه اش را مى ديدند تا از ايشان پنهان مى شد، و يك روز مى آمد و يك روز نمى آمد.
پس حق تعالى وحى نمود بسوى عيسى عليه السلام كه: مائده مرا از براى فقرا قرار ده و اغنيا را از آن منع كن، پس اغنيا در خشم شدند و شك كردند در مائده و مردم را به شك مى انداختند، پس حق تعالى وحى فرمود كه: من بر تكذيب كنندگان شرطى كرده ام كه هر كه كافر شود بعد از نزول مائده او را عذابى كنم كه احدى از عالميان را مثل آن عذاب نكرده باشم.
عيسى عليه السلام عرض كرد: پروردگارا! اگر ايشان را عذاب كنى بندگان تواند، و اگر بيامرزى ايشان را پس توئى عزيز حكيم؛ پس سيصد و سى و سه نفر ايشان را مسخ كرد كه شب در رختخواب خود خوابيده بودند با زنان خود در خانه هاى خود، و چون صبح شد خوك شده بودند و در راهها و مزبله ها مى گشتند و عذره مى خوردند، و چون مردم اين را ديدند ترسيدند و گريان به نزد عيسى عليه السلام آمدند، و اهل آنها كه مسخ شده بودند بر آنها مى گريستند، پس سه روز ماندند و بعد از آن هلاك شدند.(19)
-----------------------------------------------
1-سوره مائده: 112.
2-مجمع البيان 2/264.
3-مجمع البيان 2/264 با كمى اختلاف
4-سوره مائده: 112.
5-سوره مائده: 113.
6-سوره مائده: 114.
7-مجمع البيان 2/266.
8-سوره مائده: 115.
9-تفسير عياشى 1/350.
10-تفسير عياشى 1/350.
11-قصص الانبياء راوندى 185.
12-تفسير عياشى 1/351.
13-تفسير امام حسن عسكرى عليه السلام 565؛ تفسير قمى 1/190.
14-تفسير عياشى 1/351.
15-تفسير امام حسن عسكرى عليه السلام 195.
16-تفسير امام حسن عسكرى عليه السلام 565.
17-تفسير قمى 1/190.
18-گندانا به معنى تره است.
19-مجمع البيان 2/266.
----------------------------------------
علامه مجلسى رحمة الله عليه

نوشتن دیدگاه