هذِهِ جَهَنَّمُ الَّتِى كُنْتُمْ تُوعَدُونَ

ترجمه :
63. روز قيامت نشان مى‌دهد و مى‌فرمايد اين است جهنمى كه بوديد به شما وعده مى‌دادند[1] .
 
تفسير :
وعده‌هايى كه خداوند به جهنم به لسان انبيا و كتاب‌هاى آسمانى داده و كافى است قوله تعالى: (وَ لَقَدْ ذَرَأْنا لِجَهَنَّمَ كَثِيراً مِنَ الْجِنِّ وَ الاِنْسِ لَهُمْ قُلُوبٌ لا يَفْقَهُونَ بِها وَ لَهُمْ أَعْيُنٌ لا يُبْصِرُونَ بِها وَ لَهُمْ آذانٌ لا يَسْمَعُونَ بِها أُولئِکَ كَالاَْنْعامِ بَلْ هُمْ أَضَلُّ أُولئِکَ هُمُ الْغافِلُونَ)[2] .
 
]امورى كه موجب غفلت از جهنم مى‌شود[
و امورى كه منشأ غفلت مى‌شود بسيار است: سياهى قلب، قساوت، كبر، نخوت، عناد، عصبيت، حب دنيا، هواهاى نفسانى، جهل، تقليد آبا و بسيارى ديگر و اين‌ها خبر از جهنم ندارند تا موقعى كه مشاهده كنند.
از جهنم خبرى مى‌شنوى         دستى از دور بر آتش دارى
اوصاف جهنم بسيار است. حقير در كلم الطيب در اوصاف جهنم ذكر كرده‌ام و در آنجا بيست و پنج آيه در آلام جسمانى از مأكولات و مشروبات وملبوسات و سلاسل و اغلال و اعمده و آتش و غير اين‌ها و بيست آيه در آلام روحى از بى‌اعتنايى به آن‌ها و مكالمات آن‌ها با ملائكه عذاب و با مالك و با اهل بهشت و ساير آلام و چهار حديث مبسوط از اميرالمومنين و حضرت باقر عليهما السلام نقل كرده‌ام و بقيه آيات و اخبار را حواله به كتب مبسوطه داده‌ام خواهشمندم مراجعه فرماييد[3]  و در اينجا به يك جمله براى تنبّه خود و دوستان از دعاى كميل نقل مى‌كنيم:
«فَكَيْفَ احْتِمَالِي لِبَلاَءِ الاْخِرَةِ وجَلِيلِ (حُلُولِ، خ ل) وُقُوعِ المَكَارِهِ فِيِهَا، وهُوَ بَلاَءٌ تَطُولُ مُدَّتُهُ ويَدُومُ مَقَامُه[4] ، ولاَ يُخَفَّفُ عَنْ أهْلِهِ؛ لاَِنَّهُ لاَ يَكُونُ إِلّاَ عَنْ غَضَبِکَ وانْتِقَامِکَ وسَخَطِکَ، وهَذَا مَا لاَ تَقُومُ لَهُ السَمَاوَاتُ والأَرْضُ، يَا سَيِّدي، فَكَيْفَ بِي وأَنَا عَبْدُکَ الْضَعِيفُ الحَقِيرُ الْمِسْكِينُ»[5] .
     

[1] .  ترجمه ديگر: اين است جهنّمى كه به شما وعده داده مى‌شد.
[2] .  و در حقيقت، بسيارى از جنيان و آدميان را براى دوزخ آفريده‌ايم. چرا كه دل‌هايى دارندكه با آن حقايق را دريافت نمى‌كنند، چشمانى دارند كه با آن‌ها نمى‌بينند، و گوش‌هايىدارند كه با آن‌ها نمى‌شنوند. آنان همانند چهارپايان بلكه گمراه‌ترند. آرى، آن‌ها همان غافلماندگانند. سوره اعراف: آيه 179.
[3] .  الكلم الطيب: ص749.
[4] .  در نسخه ديگر: بقاؤُهُ.
[5] .  پس من چگونه طاقت آرم و عذاب عالم آخرت و آلام سخت آن عالم را تحمّل كنم وحال آنكه مدّت آن عذاب طولانى است. و زيست در آن هميشگى است و هيچ بر اهلعذاب در آنجا تخفيفى نيست؛ چنانكه آن عذاب تنها از قهر و غضب و انتقام توست كه هيچكس از اهل آسمان و زمين تاب و طاقت آن ندارد. اى سيد من، پس من بنده ناتوان و ذليلو حقير و فقير و دورمانده تو چگونه تاب آن عذاب دارم؟ اقبال الأعمال: ج3، ص334 وهدية الزائرين و بهجة الناظرين: باب 13، دعاى كميل، ص622.