وَ لَقَدْ أَضَلَّ مِنْكُمْ جِبِلّاً كَثِيراً أَ فَلَمْ تَكُونُوا تَعْقِلُونَ

ترجمه :
62. و هرآينه به تحقيق شيطان گمراه كرد از شما بنى آدم خلق كثيرى را آيا پس از اين تعقل نمى‌كنيد و به خود نمى‌آييد و تأمّل و تفكّر نمى‌كنيد؟[1]
 
 
تفسير :
]دعوت به ژرف‌انديشى درباره علل گمراهى[
(وَ لَقَدْ أَضَلَّ مِنْكُمْ جِبِلّاً كَثِيراً) جبلّ به معنى خلق است، چنانچه مى‌فرمايد: (وَ اتَّقُوا الَّذِى خَلَقَكُمْ وَ الْجِبِلَّةَ الاَْوَّلِينَ)[2]  يعنى خلق پيشينيان و جبلّ كثير ]كه [طوائف بسيارى هستند. طبيعى، دهرى، لامذهب كه امروز اكثر افراد روى زمين طبيعى هستند. مشركين به اقسام شرك ]مانند[ يهود و نصارى و بسيارى از فرق مسلمين كه از پيغمبر اكرم 9 مروى است فرمود: «امت موسى هفتاد و يك فرقه شدند، هفتاد فرقه آن‌ها در نار و يك فرقه ناجيه و امت عيسى هفتاد و دو فرقه شدند يكى ناجيه و بقيه فى النار و امت من هفتاد و سه فرقه، هفتاد و دو فرقه در هلاكت و نار و يك فرقه اهل نجات»[3]  و مع ذلك دست از سر اين فرقه ناجيه هم بر نمى‌دارد و آن‌ها را به معاصى و محرمات شرعيه و به ظلم و تعدى وادار مى‌كند، مگر عده قليلى كه فريب او را نخورند. آن هم انسان قوه و قدرتى ندارد، فقط خداوند او را حفظ كند و شر شيطان را از سر او دفع نمايد كه مى‌فرمايد: (إِنَّ عِبادِى لَيْسَ لَکَ عَلَيْهِمْ سُلْطانٌ إِلّا مَنِ اتَّبَعَکَ مِنَ الْغاوِينَ)[4]  و مى‌فرمايد: (إِنَّهُ لَيْسَ لَهُ سُلْطانٌ عَلَى الَّذِينَ آمَنُوا وَ عَلى رَبِّهِمْ  يَتَوَكَّلُونَ)[5] ، (إِنَّ عِبادِى لَيْسَ لَکَ عَلَيْهِمْ سُلْطانٌ وَ كَفى بِرَبِّکَ وَكِيلاً)[6]  انسان اگر  
بخواهد از شرّ شيطان محفوظ ماند، بايد پناه ببرد به خداوند و استعاذه كند. جايى كه مثل وجود مقدس پيغمبر اكرم 9 كه اشرف مخلوقات است دستور آمد: (وَ إِمّا يَنْزَغَنَّکَ مِنَ الشَّيْطانِ نَزْغٌ فَاسْتَعِذْ بِاللهِ)[7] ، (وَإِمّا يَنْزَغَنَّکَ مِنَ الشَّيْطانِ نَزْغٌ فَاسْتَعِذْ بِاللهِ إِنَّهُ هُوَ السَّمِيعُ الْعَلِيمُ)[8]  جايى كه مثل آدم صفى الله را از بهشت بيرون كند تكليف بقيه معلوم مى‌شود. (أَ فَلَمْ تَكُونُوا تَعْقِلُونَ) يك قدرى به خود بياييد و رجوع به عقل كنيد و فكر و تأمل كنيد، فريب او را نخوريد.

[1] .  ترجمه ديگر: و او گروهى انبوه از ميان شما را سخت گمراه كرد؛ آيا تعقل نمى‌كرديد؟
[2] .  و از آن كسى كه شما و خلق انبوه گذشته را آفريده است پروا كنيد. سوره شعراء: آيه 184.
[3] .  الخصال: باب 70، ص641، ح10 و بحارالأنوار: ج28، ص3، ح1.
[4] .  در حقيقت، تو را بر بندگان من تسلطى نيست، مگر كسانى از فريب خوردگان كه تو راتبعيت كنند. سوره حجر: آيه 42.
[5] .  چرا كه او را بر كسانى كه ايمان آورده‌اند و بر پروردگارشان توكّل مى‌كنند، تسلطى نيست.سوره نحل: آيه 99.
[6] .  در حقيقت، تو را بر بندگان من تسلطى نيست، و حمايتگرى چون پروردگارت بس است.سوره اسراء: آيه 65.
[7] .  و اگر از شيطان وسوسه‌اى به تو رسيد، به خدا پناه بر. سوره اعراف: آيه 200 و فصلت: 36.
[8] .  و اگر از شيطان وسوسه‌اى به تو رسيد، به خدا پناه ببر كه او خود شنواى داناست. فصلت: 36.